17 - Μεταβυζαντινές λειψανοθήκες στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου (Σκήτη) Βέροιας

Η αναζήτηση στη ψηφιακή συλλογή της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας (Ψηφιακό αποθετήριο Μέδουσα) με τη λέξη κλειδί λειψανοθήκη επέστρεψε τέσσερεις εγγραφές που αφορούν λειψανοθήκες της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου (Σκήτη) Βέροιας.

Η λειψανοθήκη με οστά του αγίου Τρύφωνος

H ψηφιοποίηση της συλλογής της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας έγινε στο πλαίσιο του έργου «Ψηφιοποίηση Υλικού Δημόσιων Βιβλιοθηκών», του ΕΠ Κοινωνία της Πληροφορίας.

Ψηφιοποιήθηκαν 16.200.000 σελίδες, που αντιστοιχούν σε 41.444 τίτλους βιβλίων, εφημερίδων, περιοδικών, χαρτών, εγγράφων, χειρογράφων. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα έργα ψηφιοποίησης στην Ελλάδα. Το ψηφιακό αποθετήριο της Βιβλιοθήκης έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος EdLocal, που χρηματοδοτεί η Ε.Ε. Το αποθετήριο αυτό περιλαμβάνει εκτός της συλλογής της Βιβλιοθήκης, τις συλλογές της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου, Σκήτης Βεροίας και του Λυκείου Ελληνίδων παράρτημα Βεροίας.

Στο πλαίσιο του προγράμματος EDlocal, η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας λειτουργεί και ως συσσωρευτής μεταδεδομένων από επιλεγμένα αποθετήρια και διαθέτει το ψηφιακό υλικό στην ευρωπαϊκή πύλη πολιτισμού Europeana.

Οι λειψανοθήκες της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου (Σκήτη) Βέροιας που εγγράφονται στο Ψηφιακό αποθετήριο Μέδουσα είναι οι παρακάτω:  

1. Λειψανοθήκη με οστά των αγίων Μόδεστου, Χαραλάμπους, Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Τρύφωνος. Έχει διαστάσεις 22 x 16 εκ. με ύψος 8 εκ. και κατασκευάστηκε το 1802 από τον αργυροχόο Νάνο. Αφιερωτής της ήταν ο Μελέτιος ιερομόναχος.

Η λειψανοθήκη με οστά των αγίων Μόδεστου, Χαραλάμπους,
Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Τρύφωνος (ανοιχτή)

 

Η λειψανοθήκη με οστά των αγίων Μόδεστου, Χαραλάμπους,
Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Τρύφωνος (κλειστή)

Εμπρόσθια όψη της λειψανοθήκης με τα οστά των αγίων Μόδεστου, Χαραλάμπους,
Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Τρύφωνος

Η αφιερωτική επιγραφή

Επιγραφές: 

ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΗΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΔΙΑ ΧΙΡΟΣ ΝΑΝΟ

2. Λειψανοθήκη με την κάρα του Αγίου Κλήμεντος Αρχιεπισκόπου Αχρίδος. Έχει 23 εκ. ύψος, 18 εκ. διάμετρο και κατασκευάστηκε το 1818 από τον αργυροχόο Αναστάσιο Γεωργίου. Αφιερωτής της ήταν ο Μελέτιος, ηγούμενος Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου (Σκήτη) Βεροίας.

Η λειψανοθήκη με την κάρα του Αγίου Κλήμεντος
Αρχιεπισκόπου Αχρίδος (ανοιχτή)

Η λειψανοθήκη με την κάρα του Αγίου Κλήμεντος
Αρχιεπισκόπου Αχρίδος (κλειστή)

Η αφιερωτική επιγραφή

Επιγραφές: 

ΑΩΙH΄ [=1818] ΑΠΡΙΛΙΟΥ Α΄ ΚΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΒΕΡΡΟΙΑΣ ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ [Η]ΓΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΑΧ[Ι]C[ΤΟΥ]

Δ[Ι]Α ΧΙΡΟΣ ΑΝ[Α]ΣΤΑΣΙΟΥ ΓΕΟΡΓΗΟΥ

3. Λειψανοθήκη με οστά του αγίου Τρύφωνος. Έχει 25,5 εκ. ύψος, 19 εκ. διάμετρο και κατασκευάστηκε το 1827 από τον αργυροχόο Αθανάσιο. Αφιερωτής της ήταν ο Συμεών, ηγούμενος Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου (Σκήτη) Βεροίας.

Η λειψανοθήκη με οστά του αγίου Τρύφωνος (ανοιχτή)

Η λειψανοθήκη με οστά του αγίου Τρύφωνος (κλειστή)

Η αφιερωτική επιγραφή

Επιγραφές:

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΟΥΤΕΙΟΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΗΣ ΣΚΗΤΕΩΣ ΒΕΡΡΟΙΑΣ επί ηγουμένου Συμεών 1827 Φευρουαρίου 27 Βέρροια

ΕΠΙ ΧΙΡΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

4. Λειψανοθήκη με οστά του αγίου Χαραλάμπους. Έχει 21,5 εκ. ύψος, 17 εκ. Διάμετρο και κατασκευάστηκε το 1849. Αφιερωτής της ήταν ο Αγαθάγγελος, ιερέας.

Η λειψανοθήκη με οστά του αγίου Χαραλάμπους (ανοιχτή)

Η λειψανοθήκη με οστά του αγίου Χαραλάμπους (κλειστή)

Εμπρόσθια όψη της λειψανοθήκης με οστά του αγίου Χαραλάμπους

Η αφιερωτική επιγραφή

Επιγραφές:

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΤΗΜΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΕΙ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΔΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΑΣΙΩΤΑΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡ ΠΑΠΑ ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΥ 1849 ΑΒΞ : 29 ΣΚIΤΕOΣ ΒΕΡΙΑΣ

Ενδιαφέρον είναι επίσης και το κείμενο που έχει αναρτηθεί στον ιστότοπο της μονής στο πεδίο λείψανα και το οποίο αναδημοσιεύεται εδώ:

Ἀγια Λείψανα

Χωρίς καμία απολύτως αμφισβήτηση, τα άγια λείψανα, μέρη δηλαδή από το αθλητικό σώμα των αγίων, θεωρούνται τα τιμαλφέστερα κειμήλια για ένα μοναστήρι. Με ἀγια μαρτυρικά λείψανα καθαγιάζεται και εγκαινιάζεται κάθε ορθόδοξη εκκλησία· τα άγια λείψανα ενισχύουν τους μοναχούς στον καλόν αγώνα της πνευματικής ζωής. Τα άγια λείψανα καταστάθηκαν ναός του Αγίου Πνεύματος και ενισχύουν κάθε πιστό, και περισσότερο τους συνεχώς αγωνιζόμενους μοναχούς, κατά την περίοδο που βρισκόμαστε στον αγωνιστικό στίβο της επίγειας ζωής μας.

Στο μοναστήρι αυτό, οι προαπελθόντες πατέρες φρόντισαν να θησαυρίσουν αρκετά άγια λείψανα και να τα φυλάξουν σε πολύτιμες και πολυποίκιλτες, ασημένιες κυρίως, λειψανοθήκες.

Η Ιερά Μονή Διονυσίου από το Άγιον Όρος προσέφερε στο μοναστήρι μας, εφόσον τιμούν και οι δύο τον Μέγα Πρόδρομο, μία φάλαγγα από τα δάκτυλα της χειρός του βαπτιστού και φίλου του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Και αυτό το άγιο λείψανο είναι οπωσδήποτε ο μεγαλύτερος θησαυρός της μονής μας.

Η κάρα του αγίου Κλήμεντος (860 – +916, 27 Ιουλίου), ο οποίος υπήρξε θρέμμα της μονής και έγινε αρχιεπίσκοπος Αχρίδος, θησαυρίζεται εδώ από τον 12ο αιώνα, σύμφωνα με την επιθυμία του ίδιου του αγίου. Είναι πολύ χρακτηριστικό το ότι η προσωπίδα μπροστά στην αγία κάρα είναι κατά πολύ αρχαιότερη και μάλλον είναι αρχαίο εύρημα σε μακεδονικό τάφο της περιοχής μας.

Από το ασκητικό και πολύπαθο λείψανο του Αγίου Ιωάννου, αρχιεπισκόπου της Βασιλευούσης, του Χρυσοστόμου, θησαυρίζονται αρκετά μέρη στο μοναστήρι, σε διάφορες λειψανοθήκες. Σε αργυροχρυσοποίκιλτη όμως θήκη του έτους 1828 είναι τοποθετημένη η μία επιγονατίδα του αγίου. Σε νέα ασημένια λειψανοθήκη, του 2007, τοποθετήσαμε το δέρμα του συγκεκριμένου μέρους που φυλασσόταν πρόχειρα. Η ιστορία με το δέρμα αυτό βρέθηκε στον Κώδικα της Μονής μας. Θησαυρίζονταν μαζί με το οστούν της επιγονατίδας, αλλά οι πατέρες το ξεχώρισαν, γιατί κάποιοι «ευλαβείς» τό μαδούσαν σιγά σιγά. Το τύλιξαν σε κερωμένο πανί και το φύλαξαν μέσα στην νέα λειψανοθήκη. Σε σημείωμα που βρήκαμε μέσα στην λειψανοθήκη, αναλαμβάνοντας την ηγουμενεία, το 2007, αναφέρονται τα εξής: "Η λειψανοθήκη τοῦ Τιμίου Προδρόμου, συντηρήθηκε τον Ιούνιο τοῦ 2000 προτροπή (sic) ΠΑΛΑΜΑ ΙΕΡΟΜ. στο εργαστήριο ΚΑΤΣάΡΟΥ ΣΩΤΗΡίΟΥ". Αλλού έχει τόνους και αλλού δεν έχει. Μετά από αυτήν την συντήρηση, το δέρμα του Αγίου Χρυσοστόμου αφαιρέθηκε και φυλάχτηκε μαζί με πολλά κεριά από άλλα Άγια Λείψανα, σε λαμαρινένια θήκη, όπου φυλάγονταν, επί Μητροπολίτη Παύλου (+1993), λείψανα αποδιδόμενα στον Όσιο Θεοφάνη, πολιούχο της Νάουσας. Το δέρμα λοιπόν αυτό το χαρακτήριζε και ο Προηγούμενος ύφασμα, και έπρεπε να ρωτηθεί ο οδοντίατρος κ. Δάϊος Απόστολος, ο οποίος βεβαίωσε αυτό που λέγαμε, δηλαδή ότι είναι το δέρμα του Αγίου Χρυσοστόμου. Αργότερα, δεχτήκαμε και άκρως υβριστικό γράμμα, που το κρατούμε στο Αρχείο της Μονής, στο οποίο μας κατηγορούσαν ότι το παρουσιαζόμενο από εμάς ως δέρμα δεν είναι παρά ύφασμα. Η αλήθεια πάντως είναι ότι, όπως δείχνουν τα σημειώματα στα χαρτιά που περιέχουν στερεωτικό κερί από όλες τις λειψανοθήκες, όλα τα λείψανα ανοίχτηκαν και ξανατοποθετήθηκαν με νέο κερί σ΄ αυτές. Δυστυχώς, τα πλείστα εξ αυτών έχουν εμφανή ίχνη ότι κόπηκαν. Θα θέλαμε να μάθουμε την ιστορία αυτής της ιεροσυλίας, αλλά τελικά, αφού έγινε παλαιότερα δεν μας αφορά και δεν ξαναασχοληθήκαμε με το θέμα αυτό. Παλαιότερα, υπήρχε ένα ντουλάπι όπου φυλάσσονταν όλες οι λειψανοθήκες. Τώρα είναι κλειδωμένες σε μία ασφαλή προθήκη. Κάποιες λειψανοθήκες της Μονής ο Μητροπολίτης Παύλος τις είχε δωρήσει στην Μονή της Αγίας Κυριακής. Άλλη μοναστηριακή μας λειψανοθήκη δωρήθηκε από παλαιότερα στον Ενοριακό τότε Ναό Αγίου Στεφάνου Βεροίας, και εκτίθεται σε προσκύνηση όταν εορτάζει ο Άγιος.

Σε κεφαλόσχημες θήκες, που είναι τοποθετημένες σε πολύγωνες ασημένιες λειψανοθήκες, φυλάσσονται μέρη από τα άγια λείψανα των αγίων Χαραλάμπους, Τρύφωνος και της αγίας μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας. Σε κιβωτιόσχημες χαμηλές λειψανοθήκες ασημένιες, αλλά και μπρούντζινες, είναι τοποθετημένα μέρη αγίων λειψάνων των αγίων Κοσμά και Δαμιανού, Κύρου και Ιωάννου, Παντελεήμονος και Θαλελαίου των αναργύρων, Νικολάου επισκόπου Μύρων, Χαραλάμπους, Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, Αρτεμίου του στρατηλάτου, Λουκά του αποστόλου και άλλων αγίων.

Η κάρα του αγίου Κλήμεντος προσκαλείται κατ’ έτος από τα χωριά των Πιερίων, ενώ παλαιότερα έφθανε μέχρι και το Βελβεντό, για τον αγιασμό όχι μόνο των ανθρώπων αλλά και των βοοειδών και των ποιμνίων. Δυστυχώς και αυτό το χαριτόβρυτο λείψανο, άγνωστο(;) από ποιόν, σήμερα είναι κομμένο με μηχανικό τρόπο (ηλεκτρική σέγα, όπως λέει ο ιατροδικαστής, που χρησιμοποιήθηκε από νεαρό άτομο, πριν πέντε περίπου έτη) στο ινιακό οστό. Πάντως, σωστό είναι όποιος γνωρίζει κάτι σχετικά με αυτό το φρικτό γεγονός, να ενημερώσει το μοναστήρι ή τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας Κύριο κ. Παντελεήμονα, και να προτρέψει αυτόν που κατέχει το τεμάχιο να το επιστρέψει, ήσυχα, χωρίς επιπτώσεις, πνευματικές ή και ποινικές, γιατί η ιεροσυλία είναι φρικτό πράγμα και επιδέχεται μεγάλες τιμωρίες.

Κατά το έτος 2007, που εορτάζονταν τα 1700 έτη από την μαρτυρική εν εξορίαις κοίμησή του, η λειψανοθήκη του 1828 με το γόνυ και η άλλη με το δέρμα του αγίου Χρυσοστόμου, με την σεπτή ευλογία του αγίου μας ποιμενάρχη, μεταφέρθηκαν για προσκύνημα και αγιασμό των πιστών σε διάφορα μέρη της Μητροπόλεώς μας.

Αλλά και άλλα άγια λείψανα μεταφέρονται, κατά περίπτωσιν, όταν ευλογεί ο σεβασμιώτατος μητροπολίτης μας, στις ενορίες της μητροπόλεώς μας για ενίσχυση στον πνευματικό αγώνα των πιστών.

Κατά τό έτος 2007, ο άγιος Χρυσόστομος μεταφέρθηκε στήν Μονή Αγίου Παύλου στην Ερζεγοβίνη, με πρόσκληση του εκεί επισκόπου Γρηγορίου, ενώ το 2008, με πρόσκληση του Μητροπολίτου Αμφιλοχίου, μεταφέρθηκε από τον ηγούμενο στο Μαυροβούνιο. Το 2009 μεταφέρθηκε στην Κύπρο, στην Μητρόπολη Ταμασού και Ορεινής.

Το έτος 2009, η κάρα του Αγίου Κλήμεντος, με συνοδία κληρικών της Μητροπόλεώς μας, μεταφέρθηκε, κατόπιν προσκλήσεως, στην Βάρνα της Βουλγαρίας.

Από το 2007, ζήσαμε θαύματα με τα άγια λείψανά μας. Από την πανήγυρή του, το Σάββατο 22.11.2007, ο Άγιος Κλήμης μας μυροβλύζει. Ο προηγούμενος π. Γρηγόριος ομολογεί ότι στα είκοσι χρόνια της ηγουμενείας του δεν είδε να μυροβλύζει η αγία κάρα. Τώρα σχεδόν κάθε μέρα, αλλά οπωσδήποτε όταν ο άγιος θέλει, η πάντιμος και χαριτόβρυτος κάρα του μυροβλύζει και συχνά ευωδιάζει και πλημμυρίζει ο ναός ευωδία. Το Καλοκαίρι του 2009, ευλαβής κυρία από την Καστοριά, σταύρωσε βαμβακάκι στην κάρα, και με αυτό σταύρωσε την πεθερά της Ελένη, με καρκίνο σε όλο το σώμα, πρησμένα τα χέρια που έρρεαν πύον, άφωνη και κατάκοιτη. Η 82χρονη γερόντισσα σηκώθηκε, μίλησε καί εκοιμήθη στις 24.3.2010, αφού κοινώνησε. Η κηδεία της έγινε την ημέρα του Ευαγγελισμού, όπως προείπε ο πνευματικός, που την εξομολόγησε λίγες μόλις ημέρες πριν.

Τελευταία, καταβάλλουμε ιδιαίτερη προσπάθεια, με τήν ευλογία του πατρός και ποιμενάρχου μας, να συγκεντρώσουμε λείψανα όλων των αγίων, όσοι πέρασαν από το μοναστήρι αυτό. Αν οι άγιοί μας μάς κρίνουν άξιους να τους τιμάμε, ελπίζουμε σιγά σιγά όλους να τους αποκτήσουμε.

Πηγές:

Μέδουσα ψηφιακό αποθετήριο

Μοναστήρι Τιμίου Προδρόμου Βέροιας