34 - Ψάχνοντας απεγνωσμένα βοήθεια! Πουλώντας άγια λείψανα για να σωθεί η βυζαντινή αυτοκρατορία

Eυαγγέλιο που χάρισε ο Μανουήλ Β' Παλαιολόγος
στο αββαείο του Αγίου Διονυσίου (Σαιν Ντενί), στο Παρίσι.

Η επαπειλούμενη κατάρρευση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ώθησε πολλούς αυτοκράτορες του Βυζαντίου, από τη δυναστεία των Παλαιολόγων, να ζητήσουν οικονομική και στρατιωτική βοήθεια από τα βασίλεια της Δύσης. Μάλιστα κατά τη διάρκεια της γνωστής περιοδείας του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου στη Δύση, ο ίδιος προσπάθησε να συγκεντρώσει οικονομική και στρατιωτική βοήθεια κατά των Τούρκων, ακόμα και ενεχυριάζοντας, πουλώντας και δωρίζοντας άγια λείψανα, ανάμεσα στα οποία ήταν τεμάχια του Τιμίου Σταυρού, τεμάχια του χιτώνα του Χριστού, αυτόν που άγγιξε η αιμορροούσα γυναίκα και θεραπεύτηκε, τεμάχια του σπόγγου από τα Πάθη του Χριστού, λείψανα αποστόλων και άλλων αγίων. Η αποστολή δεν ευοδώθηκε, αλλά το αποτέλεσμα ήταν ότι πολλά λείψανα μεταφέρθηκαν έτσι στη Δύση και διασώθηκαν. Θραύσματα αυτής της ιστορίας περιγράφονται παρακάτω.

33 - Τίμιο Ξύλο στο Διάστημα!

Η Γη από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό

Σταυρός, δώρο του Πατριάρχη Μόσχας Αλεξίου Β΄,
που βρίσκεται μόνιμα στο ρωσικό τμήμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού

Σύμφωνα με το ημερολόγιο που δημοσιεύει ο ρώσος κοσμοναύτης και μηχανικός πτήσης Μαξίμ Σουράεφ (Максим Сураев) στον ιστότοπο της Ρωσικής Υπηρεσίας Διαστήματος  Роскосмос (ανάρτηση 35 εδώ), όταν αυτός βρισκόταν στο διάστημα υπήρχαν τέσσερεις εικόνες και ένας σταυρός στο ρωσικό τμήμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού.

32 - Το φαινόμενο της ζητείας κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο

Καισάριος Δαπόντες (1713 - 1784).

Περιέγραψε σε βιβλίο την μακροχρόνια "ιερά ζητεία" που έκανε
υπέρ της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου Αγίου Όρους.

Σώζεται ακόμη και λεπτομερές αυτόγραφο κατάστιχο των εσόδων της ζητείας του.

Αναδημοσιεύουμε εδώ το πολύ ενδιαφέρον άρθρο της Ελένης Αγγελομάτη-Τσουγκαράκη "Το φαινόμενο της ζητείας κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο" που πρωτοδημοσιεύθηκε στον ΙΟΝΙΟ ΛΟΓΟ, Επιστημονική Περιοδική Έκδοση του Τμήματος Ιστορίας του Ιόνιου Πανεπιστήμιου, τόμος Α' (Τόμος χαριστήριος στον Δημήτρη Ζ. Σοφιανό), Κέρκυρα, 2007, σελ. 247 -293.
  

31 - Ο Πατριαρχικός Σταυρός του Μάστριχτ ή Μείζων Βατικάνειος Σταυρός ή Σταυρός του Ρωμανού Β', βυζαντινού αυτοκράτορα, που φέρει τεμάχια Τιμίου Ξύλου



Ο Σταυρός του Ρωμανού Β' (εμπροσθότυπος)



Ο Πατριαρχικός Σταυρός του Μάστριχτ ή Μείζων Βατικάνειος Σταυρός ή Σταυρός του Ρωμανού Β'.

Ο Πατριαρχικός Σταυρός του Μάστριχτ ή Μείζων Βατικάνειος Σταυρός είναι μία βυζαντινή σταυροθήκη που περιέχει πέντε τεμάχια Τίμιου Σταυρού που συναρμόζονται στο σχήμα ενός πατριαρχικού σταυρού.



Ο Σταυρός του Ρωμανού Β' (οπισθότυπος)



30 - Άγια Λείψανα. Τόποι συγκεντρώσεως

Πιστεύεται ότι η λειψανοθήκη της φωτογραφίας περιέχει τεμάχιο από το αριστερό πόδι
της Μυροφόρου και Ισαποστόλου Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής.
Στην κατοχή του Εθνικού Μουσείου (Muzeo Nazionale) της Ρώμης, Ιταλία.

Δημοσιεύουμε εδώ το μέρος της πρωτότυπης μελέτης του καθηγητού Αντωνίου Μάρκου με τίτλο "Άγια Λείψανα. Τόποι Συγκεντρώσεως". Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Κέντρου Αγιολογικών Ερευνών "Όσιος Συμεών ο Μεταφραστής" Το Συναξάριο της Εκκλησίας (εδώ).

Ο ιστότοπος της Λειψανοθήκης ένθερμα προτείνει στους τυχόν αναγνώστες της την άμεση παραπομπή στον ιστότοπο του Κέντρου Αγιολογικών Ερευνών "Όσιος Συμεών ο Μεταφραστής" Το Συναξάριο της Εκκλησίας, ώστε να διεξέλθουν εκτός αυτού και όλο το άλλο σπουδαίο υλικό που έχει γράψει και συγκεντρώσει τα τελευταία χρόνια ο καθηγητής Αντώνιος Μάρκος.

ΑΓΙΑ ΛΕΙΨΑΝΑ
Τόποι Συγκεντρώσεως

Καθηγητοῦ Ἀντωνίου Μάρκου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
 
Προλεγόμενα
Βιβλιογραφία
Συγκεντρώσεις Ἁγίων Λειψάνων
Συγκεντρώσεις Κειμηλίων καί Ἁγίων Λειψάνων στήν Ὀρθόδοξη Ἀνατολή.
Συγκεντρώσεις Ἁγίων Λειψάνων στήν Ἑλλάδα.
Συγκεντρώσεις Κειμηλίων καί Ἁγίων Λειψάνων στή Ρωμαιοκαθολική καί Προτεσταντική Δύση.

29 - Άγια Λείψανα. Ιστορική και Θεολογική προσέγγιση

Τμήματα των οστών του προσώπου του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού του Κυρίου.
Φυλάσσονται στον Καθεδρικό της Αμιένης (Amiens) στη Γαλλία.
Πρόσφατα συζητήθηκε η αυθεντικότητά τους, για την οποίαν συνηγόρησαν ρώσοι ιερωμένοι.

Δημοσιεύουμε εδώ το μέρος της πρωτότυπης μελέτης του καθηγητού Αντωνίου Μάρκου με τίτλο "Άγια Λείψανα. Ιστορική και Θεολογική προσέγγιση. Μέρος πρώτο και δεύτερο". Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Κέντρου Αγιολογικών Ερευνών "Όσιος Συμεών ο Μεταφραστής" Το Συναξάριο της Εκκλησίας (εδώ).

Ο ιστότοπος της Λειψανοθήκης ένθερμα προτείνει στους τυχόν αναγνώστες της την άμεση παραπομπή στον ιστότοπο του Κέντρου Αγιολογικών Ερευνών "Όσιος Συμεών ο Μεταφραστής" Το Συναξάριο της Εκκλησίας, ώστε να διεξέλθουν εκτός αυτού και όλο το άλλο σπουδαίο υλικό που έχει γράψει και συγκεντρώσει τα τελευταία χρόνια ο καθηγητής Αντώνιος Μάρκος.

ΑΓΙΑ ΛΕΙΨΑΝΑ
Ἱστορική καί Θεολογική προσέγγιση

Καθηγητοῦ Ἀντωνίου Μάρκου

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
Προλεγόμενα

Μέρος Πρῶτο:
ΠΕΡΙ ΑΓΙΩΝ
Ἡ ἐκκλησιαστική ἑρμηνεία τοῦ ὅρου "ἅγιος".
Ἡ τιμή τῶν Ἁγίων.
Ἡ τιμή τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.
Συμπεράσματα.
Ἀντιδράσεις κατά τῆς τιμῆς τῶν Ἁγίων.

Μέρος Δεύτερο:
ΠΕΡΙ ΑΓΙΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ
Ἡ θεολογία τῶν Ἁγίων Λειψάνων.
Ἡ τιμή τῶν Ἁγίων Λειψάνων.
Ἀντιδράσεις κατά τῆς τιμῆς τῶν Ἁγίων Λειψάνων.
Ἀνακομιδή - τεμαχισμός - διασπορά Ἁγίων Λειψάνων.
Ἐμπορεία - νοθεία - ἐκμετάλλευση Ἁγίων Λειψάνων.
Προβλήματα γνησιότητος Λειψάνων στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.
Τά Λείψανα τοῦ ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου.
Τά Λείψανα τοῦ ἁγ. Νικολάου ἐπ. Μύρων.
Τά Λείψανα τοῦ ἁγ. Ἀχιλλείου ἐπ. Λαρίσης.
Τά Λείψανα τοῦ ὁσ. Δαβίδ τῆς Θεσσαλονίκης.
Τά Λείψανα τοῦ Εὐαγγελιστή Λουκᾶ.
Συμπεράσματα.
Νομική θέση τῶν Ἁγίων Λειψάνων.

28 - Ο Βατικάνειος Σταυρός (Crux Vaticana) ή Σταυρός του Ιουστίνου Β´, βυζαντινού αυτοκράτορα, που φέρει τεμάχιο Τιμίου Ξύλου

Ο Βατικάνειος Σταυρός (Crux Vaticana) ή Σταυρός του Ιουστίνου Β´

Σύμφωνα με την διδακτορική διατριβή της Margherita Spinucci “Le stauroteche medievali in Italia” (= Οι μεσαιωνικές σταυροθήκες στην Ιταλία) υπάρχουν 85 σταυροθήκες με τεμάχια Τιμίου Σταυρού που προέρχονται κατά κύριο λόγο από το Βυζάντιο ή τα Ιεροσόλυμα και φυλάσσονται σήμερα στο Βατικανό ή στην Ιταλία, σε μουσεία ή εκκλησίες.

Γεωγραφική κατανομή των σταυροθηκών με τεμάχια του Τιμίου Σταυρού στην Ιταλία.
Από τη διατριβή της Margherita Spinucci “Le stauroteche medievali in Italia”.

Ανάμεσα σε αυτά είναι και ένας σταυρός με τεμάχιο Τιμίου Σταυρού που έχει πρόσφατα ανακαινισθεί και εκτίθεται στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Μουσείο του Θησαυρού του Αγίου Πέτρου, στο Βατικανό (MUSEO STORICO ARTISTICO DEL TESORO DI SAN PIETRO).

Ο σταυρός αυτός ονομάζεται Βατικάνειος Σταυρός (Crux Vaticana) ή Σταυρός του Ιουστίνου Β´.

27 - Τρίπτυχη σταυροθήκη με τεμάχιο Τιμίου Σταυρού που ανήκει στη Βασιλική της βελγικής πόλης Tongeren

Το τρίπτυχο με τεμάχιο Τιμίου Σταυρού (ανοιχτό).

Στη πόλη Tongeren του Βελγίου που είναι η αρχαιότερη πόλη του Βελγίου βρίσκεται και ένα από τα πιο όμορφα μεσαιωνικά μνημεία του κόσμου, η γοτθική Βασιλική του Tongeren, κατασκευασμένη τον 13ο αιώνα.

Η Βασιλική του Tongeren to 1912.

Tongeren, Βέλγιο.

Η Βασιλική του Tongeren (Onze-Lieve-Vrouwe Basilie = Βασιλική "Η Δέσποινα ημών") κατέχει και έναν πλουσιότατο θησαυρό εκκλησιαστικών αντικειμένων από τον 6ο αιώνα και δώθε. Πολλά από τα πιο αξιόλογα καλλιτεχνήματα της Βασιλικής εκτίθενται στο θησαυροφυλάκειο της Βασιλικής, το οποίο λειτουργεί ως μουσείο.

Ανάμεσα στους καλλιτεχνικούς θησαυρούς διασώζεται και μία Σταυροθήκη, ένα τρίπτυχο με τεμάχιο Τιμίου Σταυρού. Το τρίπτυχο κατασκευάστηκε το 1170 και είναι αντιπροσωπευτικό της σχολής Mosan.

26 - Η δεύτερη ζωή των αγίων λειψάνων

Προσκύνηση ιερών λειψάνων

Σκέφτομαι καμία φορά πως τα άγια λείψανα ζουν μια δεύτερη ζωή. Πράγματι από τη στιγμή του θανάτου του κατόχου τους, τα κόκαλα του μάρτυρα ή άγιου, θάβονται, ξεθάβονται, τεμαχίζονται, κονιορτοποιούνται (αρχαία συνήθεια η κονιορτοποίηση αγίων λειψάνων και η κατάποσή τους προς ίαση σοβαρών ασθενειών), τοποθετούνται σε ναούς και εγκαινιάζουν θεία θυσιαστήρια, αφού πάνω τους οικοδομείται η αγία τράπεζα, ανταλλάσονται, αλλά και πωλούνται, αγοράζονται, ενεχυριάζονται, εξαγοράζουν χρέη, κλέβονται βεβαίως, εκτίθενται σε εορτές και ιερές πανηγύρεις, παραπέφτουν σε υπόγεια, ευπρεπίζονται, τοποθετούνται σε πολύτιμες λειψανοθήκες, τιμώνται, προσκυνούνται, καταφιλούνται, ταξιδεύουν σε στεριές και θάλασσες, περιοδεύουν, παλαιότερα σε ιερές ζητείες, μετακομίζουν (μετακομιδή αγίων λειψάνων), συλλέγονται, αποτίθενται, διεκδικούνται, διαρκώς αναχωρούν στο χώρο και στον χρόνο και πόσα ακόμη δεν αποτελούν τώρα τη φυσική ζωή των ιερών αυτών λειψάνων!

Αναπαύονται σε σκοτεινά, κρύα κουτιά και να που ανοίγουν αυτά τα κουτιά και έρχονται τα άγια κόκαλα στο φως. Τι ακούν κι αυτά από τις εξομολογήσεις των ανθρώπων, τους φόβους, τις επιθυμίες, τις υποσχέσεις, τις μετάνοιες, ενώ την ίδια στιγμή διαστέλλονται από την θερμότητα των κεριών και τα βουβά δάκρυα που πέφτουν πάνω τους, και είναι σα ν' απαντούν κι αυτά ανεπαισθήτως στους πνιχτούς, σιγαλούς αναστεναγμούς και στα τρεμώδη αναφυλλητά των ανθρώπων;

   

Και ιδού το θαύμα! Λείψανα οστών παλαιών, ας είναι και βραχεία κόνις, ή έστω τριχών μικρό μέρος ή και σημείο μικρό ραντισμάτων, να που αποκαλύπτουν τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και τον Αμνόν του Θεού, του μελιζομένου και μη διαιρουμένου, του εσθιομένου και μηδέποτε δαπανουμένου.

25 - Υποδοχή Ιερών Λειψάνων του Αγίου Λουκά, επισκόπου Συμφερουπόλεως της Κριμαίας, στις Βρυξέλλες

Λείψανα του Αγίου Λουκά, επισκόπου Συμφερουπόλεως της Κριμαίας, του θαυματουργού

Εικόνα του Αγίου Λουκά, επισκόπου Συμφερουπόλεως της Κριμαίας

Η Ιερά Μητρόπολη Βελγίου και Εξαρχία Κάτω Χωρών και Λουξεμβούργου, το εσπέρας της 18ης Νοεμβρίου 2012, υποδέχθηκε στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών της πόλης των Βρυξελλών, τον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη κ. Νεκτάριο Αντωνόπουλο, Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Σαγματά Θηβών, κομίζοντα Τεμάχιο Ιερών Λειψάνων του εν Αγίοις Πατρός Ημών, Λουκά Επισκόπου Συμφερουπόλεως της Κριμαίας, του Θαυματουργού.

24 - Το καρφί της Σταύρωσης του θησαυρού της Θεοφανούς Σκλήραινας, αυτοκράτειρας των Γερμανών

Καρφί της Σταύρωσης από τον λεγόμενο θησαυρό της Θεοφανούς.
Μέρος της προίκας μιας δωδεκαετούς βυζαντινής πριγκιποπούλας

που στάλθηκε στη Γερμανία για να παντρευτεί και να καταλήξει

αυτοκράτειρα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και να κυβερνήσει
με σιδερένια πυγμή.

Ο θησαυρός της Θεοφανούς αποθησαυρίζεται
στο Essen της Γερμανίας.

Η Θεοφανώ Σκλήραινα (960 - θαν. 15 Ιουνίου 991) ή Θεοφανώ της Γερμανίας γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και ήταν η σύζυγος του Όθωνα Β', αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και μητέρα του Όθωνα Γ΄, του επονομαζόμενου και "θαύμα του κόσμου". 

Άγαλμα της Θεοφανούς στην εκκλησία του Αγίου Διονυσίου,
Eschwege Γερμανία.

Ο Όθων Α΄ είχε ζητήσει μια βυζαντινή πριγκίπισσα για να νυμφευφθεί το γιο του, τον Όθωνα Β', έτσι ώστε να επισφραγιστεί μια συνθήκη μεταξύ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μετά από έναν αποτυχημένο πρώτο γύρο διαπραγματεύσεων με τον Νικηφόρο Β' Φωκά, ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιωάννης Β' Τσιμισκής έστειλε την ανιψιά του Θεοφανώ, η οποία έφτασε με κάθε μεγαλοπρέπεια το 972, με συνοδεία και φέροντας μεγάλο θησαυρό ως δώρο, σε ηλικία 12 ετών.

23 - Ιστορίες λειψάνων μέσα από τα μεταβυζαντινά αγιορείτικα έγγραφα

Ιερά Λείψανα και Τίμιο Ξύλο.Από την Ιερά Μονή Αγίου Θεοδοσίου στην έρημο της Παλαιστίνης.

Σκέφτομαι καμία φορά πως τα άγια λείψανα ζουν μια δεύτερη ζωή. Πράγματι από τη στιγμή του θανάτου του κατόχου τους, τα κόκαλα του μάρτυρα ή άγιου, θάβονται, ξεθάβονται, τεμαχίζονται, κονιορτοποιούνται (αρχαία συνήθεια η κονιορτοποίηση αγίων λειψάνων και η κατάποσή τους προς ίαση σοβαρών ασθενειών), τοποθετούνται σε ναούς και εγκαινιάζουν θεία θυσιαστήρια, αφού πάνω τους οικοδομείται η αγία τράπεζα, ανταλλάσονται, αλλά και πωλούνται, αγοράζονται, ενεχυριάζονται, εξαγοράζουν χρέη, κλέβονται βεβαίως, εκτίθενται σε γιορτές και ιερές πανηγύρεις, παραπέφτουν σε υπόγεια, ευπρεπίζονται, τοποθετούνται σε πολύτιμες λειψανοθήκες, τιμώνται, προσκυνούνται, καταφιλούνται, ταξιδεύουν σε στεριές και θάλασσες, περιοδεύουν, παλαιότερα σε ιερές ζητείες, μετακομίζουν (μετακομιδή αγίων λειψάνων), συλλέγονται, αποτίθενται, διεκδικούνται, διαρκώς αναχωρούν στο χώρο και στον χρόνο και πόσα ακόμη δεν αποτελούν τώρα τη φυσική ζωή των ιερών αυτών λειψάνων!

Συστατικό γράμμα του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ιωακείμ (αρ. 13 του αρχείου της Ι. Μ. Καρακάλλου),
με το οποίο επιτρέπει "τοπική' ζητεία στην περιοχή της Θεσσαλονίκης από την Ι. Μ. Καρακάλλου

Και αυτής τη ζωής τα θραύσματα μόνον, σπάνια κι αυτά, περιμένουν τον ερευνητή που θα τα ανακαλύψει μέσα σε χειρόγραφα, λυτά έγγραφα και κατάστιχα, καλά κρυμένα σε σιγίλλια, συνοδικά επιτίμια, αποδεικτικά γράμματα, ομολογίες, αφιερωτήρια έγγραφα και άλλα τέτοιου είδους βυζαντινά και μεταβυζαντινά έγγραφα.

Έτσι μια έρευνα στους δύο πρώτους τόμους των Αθωνικών Συμμείκτων φανέρωσε το παρακάτω υλικό.

22 - Υφασμάτινα λείψανα

Ιερή Εμβάδα του Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου

Δεξιά διακρίνεται Ιερή Εμβάδα του Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου

Ιερή Εμβάδα του Αγίου Σπυρίδωνος, Επισκόπου Τριμυθούντος του Θαυματουργού

Σε κάθε λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνος, στην Κέρκυρα,
το λείψανο είναι «προστατευμένο» με ένα κάλυμμα,
το μπαρλακί (από το ιταλικό Baldacchino),
που κρατούν πάνω από το λείψανο τέσσερις ναύτες.

Τα εκκλησιαστικά υφάσματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:

 

1. Λειτουργικά Ενδύματα (liturgical garments),

 

2. Λειτουργικά Υφάσματα (liturgical fabrics) και

 

3. Τα Σάββανα / λείψανα (relic textiles).

 

21 - Η τιμή των αγίων και των λειψάνων κατά τους τρεις Ιεράρχες

Αναδημοσιεύουμε εδώ το Δ' κεφάλαιο (κείμενο και σημειώσεις) από τη διατριβή του Πρεσβύτερου VIOREL DINCĂ με τίτλο: "Η τιμή των αγίων και των λειψάνων κατά τους τρεις Ιεράρχες". Η διατριβή υποβλήθηκε στο Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ.
  

Το Δ' κεφάλαιο διαπραγματεύεται τα λείψανα των αγίων, τη θεολογική προσέγγιση προς αυτά, την αφθαρσία τους, τη θαυματουργή και ιαματική δύναμη τους, το τεμαχισμό και τη μετακομιδή τους, όπως και τη χρήση τους στα εγκαίνια ναών και την αποδιδόμενη σ' αυτά τιμή και προσκύνηση.
  

Η διατριβή είναι διαθέσιμη εδώ.

 

ΤΑ ΛΕΙΨΑΝΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ
  

1. Η θεολογική προσέγγιση περί των ιερών λειψάνων
  

Σε όλες τις εποχές, απέναντι στα λείψανα του ανθρώπου υπήρξε σεβασμός εκ μέρους των εν ζωή ανθρώπων, που φρόντιζαν για τον ενταφιασμό με ιδιαίτερη τιμή. Αυτή η τιμή πηγάζει από την πίστη στην αθανασία της ψυχής, πίστη που συνήθως συνδεόταν στενότατα με τον ενταφιασμό του σώματος. Όμως, στο Χριστιανισμό αυτή η πίστη έχει μία δυνατή δογματική βάση. Το σώμα θα συμμετάσχει μαζί με την ψυχή στην αιώνια ανταμοιβή, ή στην αιώνια τιμωρία, εφ΄όσον συνυπήρχαν, και θα αναστηθεί στη μέλλουσα κρίση. Πολύ περισσότερο το σώμα του ανθρώπου είναι «ναός του Αγίου Πνεύματος»⁵³¹, για το οποίο ο απόστολος των εθνών αναγγέλλει ότι μεγάλη και αιώνια τιμωρία θα υποστούν εκείνοι, που θα τον καταστρέφουν: «εἲ τις τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ φθείρει, φθερεῖ τοῦτον ὁ Θεός· ὁ γὰρ ναὸς τοῦ Θεοῦ ἃγιός ἐστιν, οἳτινές ἐστε ὑμεῖς»⁵³². Η θεία χάρη παρέδωσε μεγάλη τιμή σ΄ εκείνο που κάποτε προκαλούσε ακαθαρσία στον άνθρωπο που ερχόταν σε επαφή με σώμα νεκρού⁵³³. Τα ιερά λείψανα είναι ο καρπός του Αγίου Πνεύματος που μαρτυρεί και ενεργεί υπέρ Χριστού. Η θεία χάρη κάνει αυτή την διαφορά, την οποία τονίζει και ο Μέγας Βασίλειος: «Σύγκρινον τοίνυν τῇ γενέσει τὸν θάνατον και παῦσαι ὀδυρόμενος τὸν τῆς ἀτιμίας ἀπαλλασόμενον. Ὃτε Ὶουδαῖοι ἀπέθνῃσκον, βδελυκτά ἦν τὰ θνησιμαῖα· ὃτε ὑπὲρ Χριστοῦ ὁ θάνατος, τίμια τὰ λείψανα τῶν ὁσίων αὐτοῦ. Πρό τούτου ἐλέγετο τοῖς ἱερεῦσι καὶ τοῖς Ναζηραίοις το, Οὐ μιανθήσεσθε ἐπ’ οὐδενί τεθνηκότι· καὶ τὸ, Ὲάν τις ἃψηται νεκροῦ, ἀκάθαρτος ἒσται ἓως ἓσπέρας· καὶ τὸ, Πλυνεῖ ἑαυτοῦ τὰ ἱμάτια. Νυνί δὲ ὁ ἁψάμενος ὀστέων μάρτυρος, λαμβάνει τινά μετουσίαν ἁγιασμοῦ ἐκ τῆς ἐν τῷ σώματι προσεδρευούσης χάριτος» ⁵³⁴.

Η λειψανοθήκη με την κάρα του Μεγάλου Βασιλείου. Επίσης σταυροθήκη με Τίμιο Ξύλο και βασιλικό.
Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας Αγίου Όρους.

  

20 - Βιβλία και κατάλογοι εκθέσεων για βυζαντινές λειψανοθήκες και παρόμοια κειμήλια

Μερικά από τα βιβλία (κατάλογοι εκθέσεων) που εκδόθηκαν τα τελευταία χρόνια και περιέχουν αρκετές φωτογραφίες από βυζαντινές λειψανοθήκες και παρόμοια κειμήλια που αποθησαυρίζονται στη Δύση.

Treasures of Heaven: Saints, Relics, and Devotion in Medieval Europe (Θησαυροί του Ουρανού: Άγιοι, Λείψανα και Αφοσίωση στην Μεσαιωνική Ευρώπη), κατάλογος έκθεσης, επιμέλεια:  Martina Bagnoli, Holger A. Klein, C. Griffith Mann, James Robinson

Treasures of Heaven: Saints, Relics, and Devotion in Medieval Europe

19 - Η λειψανοθήκη του Τιμίου Σταυρού, η επονομαζόμενη Σταυροθήκη Zwiefalten

H Σταυροθήκη Zwiefalten

Το μοναστήρι Zwiefalten ήταν ένα μοναστήρι των Βενεδικτίνων μοναχών που ιδρύθηκε στη Γερμανία το 1089 και σταμάτησε να λειτουργεί στα τέλη του 18ου / αρχές 19ου αι. Σήμερα στις εγκαταστάσεις του στεγάζονται ψυχιατρικές υπηρεσίες και μουσείο ψυχιατρικής.

Zwiefalten, Γερμανία

Ανάμεσα στα κειμήλια που κατείχε το μοναστήρι ήταν και δύο τουλάχιστον λειψανοθήκες με τεμάχια Τιμίου Σταυρού. 

18 - Ο Τζον Κένεντι τιμήθηκε το 1961 με τεμάχιο Τιμίου Σταυρού από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Βενέδικτο Α'

Ο Τζον Κένεντι (1917-1963), ο 35ος κατά σειρά Πρόεδρος των ΗΠΑ, ήταν ο πρώτος Αμερικανός που τιμήθηκε, το 1961, με την ανώτατη διάκριση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος των Ιπποτών του Παναγίου Τάφου, ο οποίος μάλιστα, ειδικά για την περίσταση, περιείχε και τεμάχιο Τιμίου Σταυρού (fragment of the T r u e Cross).

Ο Πρόεδρος Κένεντι λαμβάνει την ανώτατη διάκριση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων,
τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος των Ιπποτών του Παναγίου Τάφου με τεμάχιο Τιμίου Σταυρού,
από τα χέρια του Βενέδικτου Α΄, Πατριάρχη Ιεροσολύμων, Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 1961.

KENNEDY GETS MEDAL, ανακοίνωση στην εφημερίδα The Spokesman review, 7 Οκτ. 1961

17 - Μεταβυζαντινές λειψανοθήκες στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου (Σκήτη) Βέροιας

Η αναζήτηση στη ψηφιακή συλλογή της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας (Ψηφιακό αποθετήριο Μέδουσα) με τη λέξη κλειδί λειψανοθήκη επέστρεψε τέσσερεις εγγραφές που αφορούν λειψανοθήκες της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου (Σκήτη) Βέροιας.

Η λειψανοθήκη με οστά του αγίου Τρύφωνος

H ψηφιοποίηση της συλλογής της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας έγινε στο πλαίσιο του έργου «Ψηφιοποίηση Υλικού Δημόσιων Βιβλιοθηκών», του ΕΠ Κοινωνία της Πληροφορίας.

Ψηφιοποιήθηκαν 16.200.000 σελίδες, που αντιστοιχούν σε 41.444 τίτλους βιβλίων, εφημερίδων, περιοδικών, χαρτών, εγγράφων, χειρογράφων. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα έργα ψηφιοποίησης στην Ελλάδα. Το ψηφιακό αποθετήριο της Βιβλιοθήκης έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος EdLocal, που χρηματοδοτεί η Ε.Ε. Το αποθετήριο αυτό περιλαμβάνει εκτός της συλλογής της Βιβλιοθήκης, τις συλλογές της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου, Σκήτης Βεροίας και του Λυκείου Ελληνίδων παράρτημα Βεροίας.

Στο πλαίσιο του προγράμματος EDlocal, η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας λειτουργεί και ως συσσωρευτής μεταδεδομένων από επιλεγμένα αποθετήρια και διαθέτει το ψηφιακό υλικό στην ευρωπαϊκή πύλη πολιτισμού Europeana.

Οι λειψανοθήκες της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου (Σκήτη) Βέροιας που εγγράφονται στο Ψηφιακό αποθετήριο Μέδουσα είναι οι παρακάτω:  

16 - Βυζαντινή λειψανοθήκη με το χέρι του Αγίου Γεωργίου

Η βυζαντινή ασημένια λειψανοθήκη (δεξιά) με το χέρι του Αγίου Γεωργίου

Το χέρι του Αγίου Γεωργίου με την εσωτερική ασημένια λειψανοθήκη είναι ένα από τα τέσσερα υπερπολύτιμα λείψανα που, όπως λέγεται, ο Δόγης της Βενετίας Ερρίκος Δάνδολος (γεν. 1107; – θαν. 21 Ιουνίου 1205), κακόφημος για τον ρόλο του στην Τέταρτη Σταυροφορία την οποία αυτός, σε ηλικία ενενήντα ετών, κατεύθυνε ενάντια στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, λεηλατώντας την Κωνσταντινούπολη, έφερε μαζί του από την Κωνσταντινούπολη μετά το 1204. Τα άλλα τρία λείψανα είναι: του Αίματος του Χριστού, τεμάχιο Τιμίου Ξύλου και το κεφάλι του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή. Ο Άγιος Γεώργιος σύντομα θα γίνει ο τρίτος προστάτης της Βενετίας μετά τον Άγιο Μάρκο και τον Άγιο Θεόδωρο.

Η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας με τις κτήσεις της και τις εμπορικές της αποικίες

Βενετία, Ιταλία

15 - Το Άγιο Αίμα του Ιησού Χριστού στο Βέλγιο

Το Άγιο Αίμα του Ιησού Χριστού

Η Βασιλική του Αγίου Αίματος (Basiliek van het Heilig Bloed) είναι μία ρωμαιοκαθολική εκκλησία στην πόλη Μπριζ του Βελγίου. Η εκκλησία που φέρει σήμερα τιμητικά τον τίτλο της Μικρής Μητρόπολης χτίστηκε τον 12ο αιώνα ως παρεκκλήσι της οικίας του Κόμη της Φλάνδρας και στεγάζει ένα σεβαστό χριστιανικό λείψανο. Μία φιάλη που περιέχει ένα πανί με το αίμα του Ιησού Χριστού που σύμφωνα με την παράδοση απόκρυφου ευαγγελίου χρησιμοποιήθηκε από τον Ιωσήφ τον Αριμαθαίας κατά την διάρκεια της προετοιμασίας του σώματος του Χριστού για ταφή (πλύσιμο του σώματος) μετά την αποκαθήλωση από τον Σταυρό.

Μπριζ, Βέλγιο

14 - Η βυζαντινή λειψανοθήκη του Τιμίου Σταυρού, η επονομαζόμενη Σταυροθήκη του Limburg

Η βυζαντινή λειψανοθήκη του Τιμίου Σταυρού, η επονομαζόμενη Σταυροθήκη του Limburg.

Η βυζαντινή λειψανοθήκη του Τιμίου Σταυρού, η επονομαζόμενη Σταυροθήκη του Limburg, είναι ένα από τα αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης.

Η βυζαντινή λειψανοθήκη του Τιμίου Σταυρού ήταν μέρος του βυζαντινού αυτοκρατορικού θησαυροφυλακίου μέχρι το 1204, όταν το θησαυροφυλάκιο λεηλατήθηκε από τους σταυροφόρους της τέταρτης σταυροφορίας και το πολύτιμο αντικείμενο κατέληξε στην Γερμανία, όπου και δωρήθηκε στο μοναστήρι Augustinernonnenkloster Stuben an der Mosel από την οικογένεια του σταυροφόρου ιππότη Heinrich von Ülmen. Σήμερα βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της πόλης Limburg an der Lahn. Πολλά άλλα βυζαντινά θρησκευτικά και καλλιτεχνικά αντικείμενα βίωσαν την ίδια μοίρα, γεγονός που εξηγεί την παρουσία τόσων πολλών από αυτά στη Δύση τον 13^ο αιώνα.

Το Limburg an der Lahn στη Γερμανία.