23 - Ιστορίες λειψάνων μέσα από τα μεταβυζαντινά αγιορείτικα έγγραφα

Ιερά Λείψανα και Τίμιο Ξύλο.Από την Ιερά Μονή Αγίου Θεοδοσίου στην έρημο της Παλαιστίνης.

Σκέφτομαι καμία φορά πως τα άγια λείψανα ζουν μια δεύτερη ζωή. Πράγματι από τη στιγμή του θανάτου του κατόχου τους, τα κόκαλα του μάρτυρα ή άγιου, θάβονται, ξεθάβονται, τεμαχίζονται, κονιορτοποιούνται (αρχαία συνήθεια η κονιορτοποίηση αγίων λειψάνων και η κατάποσή τους προς ίαση σοβαρών ασθενειών), τοποθετούνται σε ναούς και εγκαινιάζουν θεία θυσιαστήρια, αφού πάνω τους οικοδομείται η αγία τράπεζα, ανταλλάσονται, αλλά και πωλούνται, αγοράζονται, ενεχυριάζονται, εξαγοράζουν χρέη, κλέβονται βεβαίως, εκτίθενται σε γιορτές και ιερές πανηγύρεις, παραπέφτουν σε υπόγεια, ευπρεπίζονται, τοποθετούνται σε πολύτιμες λειψανοθήκες, τιμώνται, προσκυνούνται, καταφιλούνται, ταξιδεύουν σε στεριές και θάλασσες, περιοδεύουν, παλαιότερα σε ιερές ζητείες, μετακομίζουν (μετακομιδή αγίων λειψάνων), συλλέγονται, αποτίθενται, διεκδικούνται, διαρκώς αναχωρούν στο χώρο και στον χρόνο και πόσα ακόμη δεν αποτελούν τώρα τη φυσική ζωή των ιερών αυτών λειψάνων!

Συστατικό γράμμα του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ιωακείμ (αρ. 13 του αρχείου της Ι. Μ. Καρακάλλου),
με το οποίο επιτρέπει "τοπική' ζητεία στην περιοχή της Θεσσαλονίκης από την Ι. Μ. Καρακάλλου

Και αυτής τη ζωής τα θραύσματα μόνον, σπάνια κι αυτά, περιμένουν τον ερευνητή που θα τα ανακαλύψει μέσα σε χειρόγραφα, λυτά έγγραφα και κατάστιχα, καλά κρυμένα σε σιγίλλια, συνοδικά επιτίμια, αποδεικτικά γράμματα, ομολογίες, αφιερωτήρια έγγραφα και άλλα τέτοιου είδους βυζαντινά και μεταβυζαντινά έγγραφα.

Έτσι μια έρευνα στους δύο πρώτους τόμους των Αθωνικών Συμμείκτων φανέρωσε το παρακάτω υλικό.




Τα Αθωνικά Σύμμεικτα του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών του ΕΘνικού Ιδρύματος Ερευνών περιέχουν τη σύνταξη και δημοσίευση επιτομών (régestes) των μεταβυζαντινών κυρίως εγγράφων των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους. Στον πρώτο τόμο, που εκδόθηκε το 1985, δημοσιεύθηκαν οι κατάλογοι των αρχείων των εγγράφων των μονών Καρακάλλου και Σιμωνόπετρας, ενώ στον δεύτερο τόμο, που εκδόθηκε το 1991, περιλαμβάνονται οι επιτομές μεταβυζαντινών εγγράφων του αρχείου Πρωτάτου.

Και οι δύο τόμοι είναι ανοιχτά προσβάσιμοι στο διαδίκτυο απο το Αποθετήριο Ήλιος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (πρώτος και δεύτερος).

Οι δύο τόμοι αποδελτιώθηκαν σύμφωνα με τη λέξη κλειδί: λείψανα.

Ο πρώτος τόμος των Αθωνικών Συμμείκτων

Πατριαρχικό επιτίμιο για χαμένα λείψανα αγίων
(η κάτω σιαγών του Αγίου Στεφάνου και το χέρι της Αγίας Μαρίνας)

"Τοπική" ζητεία, όπως ονομάζεται, στην περιοχή Θεσσαλονίκης με λείψανα
του Αγίου Βουκόλου επισκόπου Σμύρνης, Αγίου Παντελεήμονος και
μύρο του Αγίου Δημητρίου

Αγορά  λειψάνων ανώνυμου αγίου από μοναχό της μονής Καρακάλλου

Ο δεύτερος τόμος των Αθωνικών Συμμείκτων

Σεντούκια με λείψανα

Σεντούκια με λείψανα

Το λείψανο της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής ενέχυρο

Ένας ασημένιος σταυρός με λείψανα αγίων

Ιερά άμφια πάνω στο λείψανο της Οσίας Παρασκευής της Νέας

Ο ταξιδιώτης Άνθιμος (αυτός δηλαδή που ταξίδευε για ζητείες)
παραδίδει τα ιερά λείψανα που κρατούσε
στη Σύνοδο του Πατριαρχείου

Έσοδα από αγιασμούς αγίων λειψάνων