338 - Τίμιο Ξύλο από την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους (1)

Τίμιο Ξύλο από την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους.

Η ωραιότατη και περίτεχνη αυτή Σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου, η οποία χρησιμοποιείται ως εικόνα φόντου από τον ιστότοπο της λειψανοθήκης, φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους και είναι σερβικής και βασιλικής προέλευσης.

Περιέχει ένα μεγάλο τμήμα Τιμίου Ξύλου, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, διαμορφωμένο σε σχήμα πατριαρχικού Σταυρού. Το Τίμιο Ξύλο είναι επενδυμένο με ασήμι και φέρει πλούσια διακόσμηση από σειρές μαργαριτάρια, λαξευμένα φυσικά κρύσταλλα (cabochon) και ασημένια ποικίλματα· φυλάσσεται δε μέσα σε ειδικά για τον σκοπό αυτό κατασκευασμένη λειψανοθήκη. Στον χώρο της λειψανοθήκης, γύρω-γύρω από τον Σταυρό, βρίσκονται χαραγμένες σε ασημένια θυρόφυλλα μορφές Αγίων και επιγραφές στα σερβικά. Κάτω από τα θυρόφυλλα υπάρχουν φατνώματα με λείψανα. Ο τύπος της Σταυροθήκης Τιμίου Ξύλου που φέρει και λείψανα σε φατνώματα είναι τυπικός βυζαντινός. Σύμφωνα με τους ερευνητές κατασκευάστηκε στα τέλη του 14ου αιώνα.

Η Σταυροθήκη, όπως φαίνεται και στην παρακάτω φωτογραφία υψηλής ανάλυσης, έχει δεκατέσσερα φατνώματα με λείψανα που τα έχω αριθμήσει από το 1 ως το 14. Κτητορική επιγραφή (Α) βρίσκεται πάνω στον Τίμιο Σταυρό, αλλά και περιμετρικά της Σταυροθήκης. 

Τίμιο Ξύλο από την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους.
Βρίσκεται εντός περίτεχνης λειψανοθήκης που φέρει φατνώματα με λείψανα.

Ψάχνοντας για κάποια αναφορά στο περιεχόμενο των φατνωμάτων με τα λείψανα, και συμβουλευόμενος διάφορα βιβλία, βρήκα τα εξής ενδιαφέροντα:
  

Διαβάστε περισσότερα παρακάτω:

Τίμιο Ξύλο από την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους.

Α. Στο βιβλίο (εργασία ζωής) του Anatole Frolow με τον τίτλο: La relique de la Vraie Croix. Recherches sur le développement d'un culte ( = Το λείψανον του Αληθούς Σταυρού. Έρευνες επί της εξελίξεως μίας λατρείας) που εκδόθηκε από το Γαλλικό Ινστιτούτο Βυζαντινών Σπουδών στο Παρίσι το 1961, στο σχετικό λήμμα για αυτή τη Σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου που αποθησαυρίζεται στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους βρίσκουμε τα εξής:
   

α) στο πρώτο φάτνωμα (1) αποθησαυρίζεται ένα ακόμη τεμάχιο Τιμίου Ξύλου, λείψανο από τα Μαλλιά και τα Σπάργανα του Χριστού (Vraie Croix, Cheveux et Langes du Christ),
  

β) στο δεύτερο φάτνωμα (2) αποθησαυρίζεται ακόμα ένα άλλο τεμάχιο Τιμίου Ξύλου [Vraie Croix (une seconde fois)].

Anatole Frolow, La relique de la Vraie Croix. Recherches sur le développement d'un culte. Η πρώτη σελίδα περιγραφής της Σταυροθήκης Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου.

Anatole Frolow, La relique de la Vraie Croix. Recherches sur le développement d'un culte. Η δεύτερη σελίδα περιγραφής της Σταυροθήκης Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου. Ανάμεσα στα λείψανα αναφέρονται ακόμα δύο μικρά ανεξάρτητα τεμάχια Τιμίου Ξύλου,
αλλά και λείψανο από τα Μαλλιά και τα Σπάργανα του Χριστού.

Β. Στο βιβλίο του Charles Rohault de Fleury, Mémoire sur les instruments de la Passion de N.S. Jésus-Christ ( = Υπόμνημα περί των οργάνων του Πάθους του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού) που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1870 γίνεται αναφορά μόνο στο λείψανο από τα Μαλλιά του Χριστού (des cheveux du Christ) και σε ένα μικρό τεμάχιο Τιμίου Ξύλου ξεχωριστό από το μεγάλο (une parcelle de sa croix). 

Charles Rohault de Fleury, Mémoire sur les instruments de la Passion de N.S. Jésus-Chris. Η περιγραφή της Σταυροθήκης Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου. Ανάμεσα στα λείψανα αναφέρονται και ένα ανεξάρτητο τεμάχιο Τιμίου Ξύλου, όπως και λείψανο από τα Μαλλιά του Χριστού.

Γ. Στα μέσα του 18ου αιώνα, ο περιηγητής μοναχός Βασίλειος Μπάρσκι (από το Κίεβο) επισκέπτεται το Άγιον Όρος και περιγράφει τα διάφορα κειμήλια και τα ιερά λείψανα που κατέχουν οι Ιερές Μονές. Ανάμεσα σε αυτά περιγράφεται και αυτή η Σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου.

"Επίσης, βρίσκονται εκεί τρεις πολύτιμοι σταυροί, άξιοι επαίνου και είναι εκεί προς δόξα του ονόματος του Θεού. Κι εγώ σας τους περιγράφω εδώ με απεικόνιση προς δόξα του ονόματος του Θεού και έπαινο εκείνων που τους δώρισαν και τους φυλάττουν, έτσι ώστε να κατανοεί πλήρως ο καθένας και να προσεύχεται στον Θεό, για αυτούς που τους κατασκεύασαν.

Ο πρώτος: Υπάρχει εκεί άλλο κιβώτιο, αργυρότευκτο και επιχρυσωμένο. Σε αυτό είναι [τοποθετημένος] σταυρός από ασήμι, χρυσό και σμάλτο, έξοχα στολισμένος. Από όλες τις μεριές στο πάχος είναι ένα δάκτυλο, μακρύς και φαρδύς μία σπιθαμή κατά την οριζόντια κεραία στην μέση, ενώ πιο πάνω έχει μία μικρότερη κεραία, και στο δεξιό του μέρος, μέσα σε ασήμι, βρίσκονται μαλλιά του Χριστού, στο δε αριστερό Τίμιο Ξύλο. Πιο κάτω από την μεγάλη κεραία, και από τις δύο πλευρές, είναι τοποθετημένα τα εξής λείψανα αγίων, με σερβικές επιγραφές,

Από την δεξιά του σταυρού, πρώτον, του αγίου Ευαγγελιστού Λουκά, του αγίου αρχιδιάκονου Στεφάνου, πιο κάτω του αγίου μάρτυρος Κηρύκου, του αγίου μάρτυρος Προκοπίου, κάτω από αυτά των αγίων αναργύρων Νικήτα και Ερμολάου. Στην αριστερή πλευρά του σταυρού, από πάνω, των Κοσμά και Δαμιανού, πιο κάτω της αγίας Φωτεινής της Σαμαρείτιδος και του αγίου μεγαλομάρτυρος Βλασίου, πιο κάτω του αγίου Παντελεήμονος και διαφόρων αγίων, κάτω δε από όλα είναι γραμμένα τα ονόματα του Στεφάνου και του Λαζάρου, των βασιλέων της Σερβίας, που δώρισαν αυτό τον σταυρό σε άλλο μοναστήρι, που κάποτε ανήκε σε αυτό. Το ξύλο αυτού του σταυρού δεν είναι απλό, αλλά Ζωοποιό· αυτό δε είναι γνωστό από την επιγραφή και από την παράδοση των εκεί πατέρων· αλλά και από την ίδια του την όψη, [φαίνεται πως] δεν είναι ψεύτικο και διώχνει κάθε αμφιβολία σε όσους το βλέπουν, γιατί δεν είναι εντελώς μαύρο, αλλά μαυροκόκκινο κι έχει πολλές ρωγμές πάνω του, πράγμα που φανερώνει πως αυτό το ξύλο είναι πολύ παλιό."

61. Πρόκειται για την διακοσμημένη σταυροθήκη του Βατοπεδίου.

62. Ο σταυρός αυτός υπάρχει και είναι δώρον του βασιλέως της Σερβίας Λαζάρου.

- See more at: http://www.vatopedi.gr/2013/03/%CE%BF-%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B3%CF%81%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CF%80%CE%AC%CF%81%CF%83%CE%BA%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%BC%CE%BF%CE%BD/#sthash.b2NiPzJU.dpuf

Πηγή: Βασίλι Γκρηγκόροβιτς Μπάρσκι, Τα ταξίδια του στο Άγιον Όρος 1725-1726 1744-1745, με την φροντίδα και τα σχόλια του ακαδημαϊκού Παύλου Μυλωνά, Αγιορείτικη Εστία - Μουσείο Μπενάκη, Θεσσαλονίκη 2009.

Δ. Στο βιβλίο του Μέγα Ρώσου ιστορικού τέχνης Νικόδημου Κοντακόφ (Никоди́м Па́влович Кондако́в), Памятники христианского искусства на Афоне ( = Μνήμεια χριστιανικής τέχνης στον Άθωνα) που εκδόθηκε στην Αγία Πετρούπολη το 1902, δημοσιεύτηκαν οι επιγραφές που βρίσκονται στα θυρόφυλλα των φατνωμάτων με τα λείψανα.

Σύμφωνα λοιπόν με τις επιγραφές (οι αριθμοί παραπέμπουν στην αρίθμηση των φατνωμάτων της λειψανοθήκης, βλέπε παραπάνω):

α) το φάτνωμα 1 περιέχει και λείψανο από τα Μαλλιά του Χριστού [ВЛАС Г(ОСПОДЬ)НЬ], όπως και λείψανο από τα Σπάργανά Του [И ОТ ПЕЛЕНЫ ЕГО]

β) το φάτνωμα 2 περιέχει και λείψανο από το Άχραντό Του Αίμα  [КРЪВЬ ЕГО]

Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες των 11ου - 13ου αιώνων, τα Σπάργανα (οι φασκιές) του Χριστού, λείψανα των Μαλλιών και του Αίματός Του σώζονταν μέχρι το 1204 στην Κωνσταντινούπολη, στο παλατινό βυζαντινό αυτοκρατορικό παρεκκλήσι, στην εκκλησία της Θεοτόκου του Φάρου (βλέπε το πρώτο συνημμένο έγγραφο στην ανάρτηση της λειψανοθήκης: 111 - Τα ιερά κειμήλια της Θεοτόκου του Φάρου στη βυζαντινή Κωνσταντινούπολη).

Ας σταματήσουμε εδώ. Αναλογιστείτε πόσα θαυμάσια ακόμα μυστικά κρύβουν τα αγιορειτικά κειμήλια! 
 
Μαλλιά και Αίμα Χριστού! 

Σώζονται άραγε ακόμα;

Никоди́м Па́влович Кондако́в, Памятники христианского искусства на Афоне.
Δημοσίευση των επιγραφών της Σταυροθήκης Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου.

Никоди́м Па́влович Кондако́в, Памятники христианского искусства на Афоне. 
Η συνέχεια της δημοσίευσης των επιγραφών της Σταυροθήκης Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου.
Σύμφωνα με τις επιγραφές, ανάμεσα στα λείψανα βρίσκονται και λείψανα από τα Σπάργανα,
τα Μαλλιά και το Άχραντο Αίμα του Χριστού.

Τίμιο Ξύλο από την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους.Βρίσκεται εντός περίτεχνης λειψανοθήκης που φέρει φατνώματα με λείψανα.

Памятники Христианского Искусства На Афоне by leipsanothiki