180 - Δύο κάρες αγίων από τους συλημένους θησαυρούς της Μονής Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου

Η κάρα της Αγίας Ματρώνας της εν Κωνσταντινουπόλει σε "ομιλούσα" επίχρυση λειψανοθήκη
διακοσμημένη με πολύτιμους λίθους, μέρος κάποτε των συλημένων κειμηλιακών θησαυρών
της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου.

Στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Национален Исторически Музей) της Βουλγαρίας (Σόφια) φυλάσσονται δύο υπέροχες "ομιλούσες" λειψανοθήκες με τις κάρες της Αγίας Ματρώνας της εν Κωνσταντινουπόλει και του Αγίου Διονυσίου Α΄, του επονομαζόμενου Σοφού, ο οποίος διετέλεσε Οικουμενικός Πατριάρχης την περίοδο 1467-1471 και 1488-1490. Οι κάρες προέρχονται από τους συλημένους από τους βούλγαρους κομιτατζήδες κειμηλιακούς θησαυρούς της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου.

Η κάρα του Αγίου Διονυσίου Α΄, Οικουμενικού Πατριάρχου, σε "ομιλούσα"
επίχρυση λειψανοθήκη, μέρος κάποτε των συλημένων κειμηλιακών
θησαυρών της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου.

Σόφια, Βουλγαρία.

Διαβάστε περισσότερα παρακάτω:

1. Η κάρα του Αγίου Διονυσίου Α΄, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως
 

Η κάρα του Αγίου Διονυσίου Α΄, Οικουμενικού Πατριάρχου.

Ο Διονύσιος Α΄, ο επονομαζόμενος Σοφός, διετέλεσε Οικουμενικός Πατριάρχης την περίοδο 1467-1471 και 1488-1490.

Γεννήθηκε στη Δημητσάνα πριν το 1410. Σπούδασε στη Σχολή της Μονής Φιλοσόφου στην πατρίδα του. Εκάρη μοναχός στη Μονή Μαγγάνων στην Κωνσταντινούπολη και πνευματικός του πατέρας ήταν ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, Μητροπολίτης Εφέσου, ο οποίος τον χειροτόνησε διάκονο και πρεσβύτερο.

Κατά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης συνελήφθη και οδηγήθηκε αιχμάλωτος στην Αδριανούπολη. Εκεί εξαγοράστηκε από τον άρχοντα Κυρίτζη και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο. Τον Ιανουάριο του 1467 εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης, υπό την προστασία της χριστιανής μητριάς του Μωάμεθ του Πορθητή, κυρα-Μάρως, η οποία ήταν κόρη του Δεσπότη της Σερβίας Γεωργίου Α΄ Μπράγκοβιτς και σύζυγος του Σουλτάνου Μουράτ Β΄.
  

  

Η θήκη της λειψανοθήκης της κάρας του Αγίου Διονυσίου Α΄ με σκηνές από τον βίο του.

Πατριάρχευσε μέχρι το 1471. Συκοφαντήθηκε ότι κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του στην Αδριανούπολη υπέστη περιτομή, αλλά ο ίδιος απέδειξε το αβάσιμο της κατηγορίας («ἐπιδείξας τὴν σάρκα αὐτοῦ εἰς ὅλον τὸν λαόν»). Κατόπιν παραιτήθηκε και αποσύρθηκε στη Μονή Εικοσιφοινίσσης Δράμας, ως το 1488, οπότε επανεξελέγη από Σύνοδο που συνεκλήθη από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ Β΄. Το 1490 παραιτήθηκε λόγω γήρατος και επέστρεψε στην ίδια Μονή, της οποίας θεωρείται δεύτερος κτίτωρ, και παρέμεινε εκεί μέχρι το 1492, οπότε πέθανε.

Επί Πατριαρχίας Ιωακείμ Α΄ ανακηρύχθηκε άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ορίστηκε να τιμάται η μνήμη του στις 23 Νοεμβρίου. Το σκήνωμά του φυλλάσσεται στη Μονή Εικοσιφοινίσσης, εκτός από ένα τεμάχιο που δόθηκε το 1881 στη Σκήτη του Αγίου Ανδρέα στο Άγιο Όρος και ένα άλλο που δόθηκε το 1955 στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Δημητσάνα.

Η Ιερά Μονή Εικοσιφοινίσσης καταστράφηκε από τους Βούλγαρους το 1917. Πριν την καταστροφή της στο σκευοφυλάκειο της Μονής ήταν αποθησαυρισμένα πολλά και σημαντικά κειμήλια, ενώ ιδιαίτερα αξιόλογη ήταν η βιβλιοθήκη της, η οποία αριθμούσε 1300 τόμους βιβλίων, από τα οποία τα 400 ήταν χειρόγραφες μεμβράνες. Τη Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτίου 1917, ο Βούλγαρος κομιτατζής Πανίτσας, άρπαξε τα περισσότερα κειμήλια και τα μετέφερε στη Βουλγαρία, όπου φυλάσσονται μέχρι σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Σόφιας. Τον Ιούνιο του ιδίου έτους Βούλγαροι στρατιώτες ανάγκασαν τους μοναχούς να εγκαταλείψουν το Μοναστήρι. Το 1923 ο Διευθυντής του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών, καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας Γεώργιος Σωτηρίου μετέβη στη Σόφια, για να ζητήσει την επιστροφή των κλαπέντων αντικειμένων (907 ιερά λατρευτικά αντικείμενα, 430 χειρόγραφους κώδικες, 467 αρχέτυπα, κ.ά.), αλλά επεστράφησαν μόνον 7. 

Η κάρα του Αγίου Διονυσίου Α΄, όπως εκτίθεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Βουλγαρίας.

2. Η κάρα της Αγίας Ματρώνας της εν Κωνσταντινουπόλει

Η κάρα της Αγίας Ματρώνας της εν Κωνσταντινουπόλει σε υπέροχη "ομιλούσα" λειψανοθήκη.

Ἔζησε στὰ χρόνια τῶν βασιλέων Μαρκιανοῦ (450 – 457) καὶ Λέοντα Θρακὸς ἢ Μακέλλη (457 – 474). Καταγόταν ἀπὸ τὴν Πέργη τῆς Παμφυλίας καὶ ἀνατράφηκε ἀπὸ γονεῖς πλούσιους καὶ εὐσεβεῖς.

 
Σὲ κατάλληλη ἡλικία παντρεύτηκε μὲ κάποιον Δομέτιο (κατ’ ἄλλους Δομετιανό), μὲ τὸν ὁποῖο ἀπόκτησε μία κόρη καὶ κατὰ τὰ χρόνια τοῦ Λέοντα τοῦ Θρακὸς ἦλθαν οἰκογενειακὰ στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἐκεῖ συνδέθηκε μὲ μία εὐσεβὴ γυναίκα, τὴν Εὐγενία, καὶ σύχναζε στοὺς ἱεροὺς ναούς, ποθώντας νὰ ἀφιερωθεῖ ὁλοκληρωτικὰ στὴν λατρεία τοῦ θείου.

Ἔτσι ἐγκατέλειψε τὸν σύζυγό της, καὶ τὴν κόρη της ἀφοῦ τὴν ἐμπιστεύθηκε σὲ κάποια Σωσάννα, κατέφυγε στὴ Μονὴ τοῦ Βασιανοῦ, μεταμφιεσμένη μὲ τὸ ὄνομα Βαβύλας. Ἄλλα καταζητούμενη ἀπὸ τὸν ἄνδρα της καὶ ἀφοῦ ἀποκαλύφθηκε τὸ φύλο της, στάλθηκε ἀπὸ τὸν Βασιανὸ σὲ γυναικεία Μονὴ τῶν Ἱεροσολύμων.

Η θήκη της λειψανοθήκης της κάρας της Αγίας Ματρώνας
της εν Κωνσταντινουπόλει με σκηνές από τον βίο της.

Κατόπιν ἀναχώρησε καὶ ἀπὸ ἐκεὶ καὶ πολλὰ μέρη ἀφοῦ ἐπισκέφθηκε, γριὰ πλέον, ἐπέστρεψε στὴν Κωνσταντινούπολη. Τοποθετήθηκε ἀπὸ τὸν Βασιανὸ σὲ ἰδιαίτερο μέρος (τῆς Ματρώνης ὀνομαζόμενο ἀργότερα), ὅπου ἔκτισε Μονή, στὴν ὁποία μαζεύτηκαν ἀρκετὲς μοναχές.

Στὴ Μονὴ αὐτὴ λοιπόν, ἔζησε μὲ μεγάλη ἀρετὴ καὶ πνευματικὴ τελειότητα. Ἀπεβίωσε εἰρηνικὰ τὸ 492 σὲ ἡλικία 100 χρονῶν.

Η κάρα της Αγίας Ματρώνας της εν Κωνσταντινουπόλει μαζί με τη λειψανοθήκη της προέρχεται μάλλον και αυτή από τους συλημένους κειμηλιακούς θησαυρούς της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης.

Σημείωση: Η Οσία Ματρώνα η Ρωσίδα η Αόμματος πήρε το όνομα Ματρώνα προς τιμήν της Αγίας Ματρώνας της εν Κωνσταντινουπόλει.

Η κάρα της Αγίας Ματρώνας της εν Κωνσταντινουπόλει,
όπως εκτίθεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Βουλγαρίας.