η Λειψανοθήκη: 333 - Τεμάχιο από τον Ιερό Σπόγγο (Άαχεν, Γερμανία)

Τρίτη 2 Σεπτεμβρίου 2014

333 - Τεμάχιο από τον Ιερό Σπόγγο (Άαχεν, Γερμανία)

Η λειψανοθήκη με το τεμάχιο από τον Ιερό Σπόγγο (Άαχεν, Γερμανία).

Η λειψανοθήκη επισκέφθηκε πρόσφατα τον ανακαινισμένο θησαυρό του Καθεδρικού Ναού του Άαχεν (Aachen) στη Γερμανία και πρόκειται να καλύψει με προσεχείς αναρτήσεις σπουδαία λείψανα που αποθησαυρίζονται εκεί.

Η περιοχή του Άαχεν επιλέχτηκε από τον Κάρολο τον Μέγα ή Καρλομάγνο ως τόπο μόνιμης εγκατάστασής του. Εκεί έχτισε το ανάκτορό του, καθώς επίσης και τον καθεδρικό ναό. Από τη βασιλεία του Όθωνος Α' και ύστερα, μέχρι περίπου τα μέσα του 16ου αιώνα, το Άαχεν αποτελούσε την πρωτεύουσα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και στον οκτάγωνο καθεδρικό ναό της πόλης γίνονταν οι στέψεις των γερμανών βασιλέων και αυτοκρατόρων.

Ο Καθεδρικός Ναός του Άαχεν είναι μεγάλο και σπουδαίο προσκυνηματικό κέντρο του Ρωμαιοκαθολικισμού, λόγω των χριστολογικών και μαριολογικών υφασμάτινων λειψάνων που κατέχει και τα οποία επιδεικνύονται στο κοινό μόνο για μερικές ημέρες κάθε επτά χρόνια (και για τα οποία ετοιμάζεται προσεχώς ανάρτηση από τη λειψανοθήκη). Εκτός όμως από αυτά, στον Θησαυρό του Καθεδρικού Ναού, εκτίθενται και άλλα σπουδαία λείψανα, ανάμεσα στα οποία και τεμάχιο του Ιερού Σπόγγου.

Τοιχογραφία με παράσταση της Άκρας Ταπείνωσης (Μετέωρα).
Αριστερά του Χριστού ο σπόγγος, ενώ δεξιά η λόγχη.

Γενομένης δὲ ὥρας ἕκτης σκότος ἐγένετο ἐφ' ὅλην τὴν γῆν ἕως ὥρας ἐνάτης· καὶ τῇ ὥρᾳ τῇ ἐνάτῃ ἐβόησεν ὁ Ἰησοῦς φωνῇ μεγάλῃ λέγων· Ἐλωῒ Ἐλωῒ, λιμᾶ σαβαχθανί; ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον, ὁ Θεός μου ὁ Θεός μου, εἰς τί με ἐγκατέλιπες; καί τινες τῶν παρεστηκότων ἀκούσαντες ἔλεγον· Ἴδε Ἠλίαν φωνεῖ. δραμὼν δέ εἷς καὶ γεμίσας σπόγγον ὄξους περιθεὶς τε καλάμῳ ἐπότιζεν αὐτόν λέγων· Ἄφετε ἴδωμεν εἰ ἔρχεται Ἠλίας καθελεῖν αὐτόν. ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀφεὶς φωνὴν μεγάλην ἐξέπνευσε. (Μάρκ. 15, 33-37).

Άαχεν, Γερμανία.

Διαβάστε περισσότερα παρακάτω:

Η λειψανοθήκη με το τεμάχιο από τον Ιερό Σπόγγο στο κέντρο της.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ιερός Σπόγγος βρέθηκε από την Αγία Ελένη μαζί με άλλα όργανα του Πάθους του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Ο Άγιος Σωφρόνιος (560-638), Πατριάρχης Ιεροσολύμων, αναφέρει στα Ανακρεόντειά του ότι ο Ιερός Σπόγγος βρισκόταν (περίπου το 600) μαζί με την Ιερά Λόγχη και τον Ιερό Κάλαμο στο υπερώο της Κωνσταντίνειας Βασιλικής που χτίστηκε από την Αγία Ελένη στα Ιεροσόλυμα.

Απόσπασμα από τα Ανακρεόντεια του Αγίου Σωφρονίου, Πατριάρχου Ιεροσολύμων,
όπου μαρτυρείται η ύπαρξη του Ιερού Σπόγγου στα Ιερόσυμα στα τέλη του 6ου αιώνα.

Από εκεί θα βρεθεί στην Κωνσταντινούπολη. Στις 14 Σεπτεμβρίου του 629 έγινε η υποδοχή του Τιμίου Σπόγγου στην Κωνσταντινούπολη και από τότε αποθησυαριζόταν εκεί. Στα μέσα του 10ου αιώνα, τεμάχιο του Ιερού Σπόγγου ενσωματώθηκε στην αριστουργηματική βυζαντινή λειψανοθήκη του Τιμίου Σταυρού, την επονομαζόμενη Σταυροθήκη του Limburg (βλέπε: 14 - Η βυζαντινή λειψανοθήκη του Τιμίου Σταυρού, η επονομαζόμενη Σταυροθήκη του Limburg, 205 - Νέες φωτογραφίες από τη βυζαντινή σταυροθήκη του Limbourg και 206 - Πού φυλάσσονται τα άγια λείψανα της βυζαντινής σταυροθήκης του Limbourg;).


Ο ΣΠΟΓΓΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΡΟΘΥΜΟΥ Χ(ΡΙΣΤΟ)Υ ΚΑΙ Σ(Ω)Τ(ΗΡΟ)Σ ΗΜΩΝ Η επιγραφή στην πάνω πλευρά του διάχωρου της βυζαντινής Σταυροθήκης του Limbourg, όπου αποθησαυρίζεται τεμάχιο του Ιερού Σπόγγου.

Με την κατάκτηση και τη δήωση της Κωνσταντινούπολης από τους λατίνους σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας, ο Ιερός Σπόγγος μαζί με πολλά άλλα κειμήλια θα βρεθεί στη Δύση. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες ιστορικές πηγές, ο Ιερός Σπόγγος αγοράστηκε το 1238 μαζί με άλλα λείψανα του Πάθους του Χριστού από τον Λουδοβίκο Θ΄ ή Άγιο Λουδοβίκο (25 Απριλίου 1214 - 25 Αυγούστου 1270) που ήταν βασιλιάς της Γαλλίας (1226-1270). Φαίνεται όμως ότι ο Ιερός Σπόγγος είχε ήδη τεμαχιστεί από τους Βυζαντινούς, επειδή, εκτός από την Σταυροθήκη του Limburg, τεμάχια του Ιερού Σπόγγου δωρήθηκαν μεταγενέστερα από τους Παλαιολόγους σε βασιλείς της Δύσης με σκοπό την παροχή ως αντάλλαγμα οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας εναντίον των Τούρκων (βλέπε: 34 - Ψάχνοντας απεγνωσμένα βοήθεια! Πουλώντας άγια λείψανα για να σωθεί η βυζαντινή αυτοκρατορία).

Ως αποτέλεσμα, σήμερα υπάρχουν διάσπαρτα μικροτεμάχια του Ιερού Σπόγγου στη Δύση, αρκετά ίσως βυζαντινής προέλευσης, αλλά και σε άλλα μέρη, πχ στην Ελλάδα (βλέπε: 202 - Η λειψανοθήκη "Τα Άχραντα Πάθη").

Ένα σχετικά μεγάλο τεμάχιο του Ιερού Σπόγγου αποθησαυρίζεται εντός ωραίας λειψανοθήκης στον Θησαυρό του Καθεδρικού Ναού του Άαχεν στη Γερμανία και μάλιστα είναι ορατό στο κοινό, όπως μπορείτε να δείτε και από τις φωτογραφίες που ακολουθούν.

Το τεμάχιο του Ιερού Σπόγγου στο κέντρο της λειψανοθήκης του Άαχεν.

Η περίτεχνη επίχρυση λειψανοθήκη σε μορφή ριπιδίου (flabellum) σχηματίζει στο κέντρο σταυρό. Μικροτεμάχια λειψάνων περιέχονται σε τέσσερεις θήκες από ορεία κρύσταλλο στις άκρες του σχηματιζόμενου σταυρού. Στο κέντρο του σταυρού, ένα μενταγιόν από επίσης ορεία κρύσταλλο περιέχει το κυρίως έκθεμα: ένα τεμάχιο από τον ιερό σπόγγο, ένα από τα όργανα Πάθους του Χριστού. Ανάμεσα στις κεραίες του σταυρού, παραστάσεις από σμάλτο σχετικές με τα Πάθη του Χριστού. Περιμετρικά αυτής της σύνθεσης, ζώνη διακοσμημένη με πολύτιμους λίθους (πέρλες, σμαράγδια και τοπάζια) και σμάλτινες παραστάσεις με τα σύμβολα των τεσσάρων ευαγγελιστών. Η λειψανοθήκη που έχει διαστάσεις 52 εκ ύψος και 32 πλάτος κατασκευάστηκε το 1340/50. Στηρίζεται σε βάση με δύο επίχρυσους άγγελους του δεύτερου μισού του 14ου αιώνα σε μεταγενέστερη χρήση. Στον κάθετο άξονα που συνδέει τη λειψανοθήκη με τη βάση της προστέθηκε παράσταση της Δικαιοσύνης (JUSTITIA) του 1160/1170 χαρακτηριστική της τέχνης Μοζάν. Η πίσω πλευρά φέρει τις παραστάσεις του Αμνού του Θεού και των συμβόλων των τεσσάρων ευαγγελιστών σε φυτικό διάκοσμο.

Οι επιγραφές της λειψανοθήκης:

+ de·spongia·domini·(= από τον σπόγγο του Κυρίου)

INRI

LVCAS

MARCVS

MATEVS

JOHANNES

Αυθεντικότητα του λειψάνου: Η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία του Άαχεν αρνείται να επιβεβαιώσει την αυθεντικότητα των ιερών λειψάνων που κατέχει. Επιβεβαιώνει μόνον ότι υπήρχαν εκεί από αιώνες και τιμώνταν ως αυθεντικά. Ανάγονται επίσης αόριστα από διάφορους στην εποχή του Καρλομάγνου ή ότι προέρχονται από το Πατριαρχείο της Ιερουσαλήμ. Ισχυρή όμως είναι και η πιθανότητα μερικά από αυτά να προέρχονται από τη δήωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, αφού στην κατοχή της βρίσκεται και τουλάχιστον μία βυζαντινή λειψανοθήκη με λείψανα του Αγίου Αναστασίου του Πέρσου. Υποστηρίχτηκε επίσης ότι πρόκειται για δώρα των γερμανών βασιλέων και αυτοκρατόρων, μερικοί από τους οποίους είχαν παντρευτεί βυζαντινές πριγκίπισσες (βλέπε για παράδειγμα 24 - Το καρφί της Σταύρωσης του θησαυρού της Θεοφανούς Σκλήραινας, αυτοκράτειρας των Γερμανών).