342 - Τα κειμήλια του Αγίου Ιωάννου στη Φώκαια

Απεικόνιση αλμογάβαρου από το κάστρο του Αλκανίς (Αραγωνία) [Άγνωστος, 1290-1375].

Η Καταλανική Εταιρεία (Companyia Catalana d'Orient) ήταν ένα μισθοφορικό σώμα Καταλανών που έδρασε τον 14ο αιώνα στη Σικελία, στις μικρασιατικές και ευρωπαϊκές περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και στις φραγκοκρατούμενες περιοχές της Ελλάδας. Η Εταιρεία, διοικούμενη από έναν τέως Ναΐτη γερμανικής καταγωγής, τον Ρογήρο τον Ανθηρό (Roger de Flor), πρόσφερε τις υπηρεσίες των 10.000 ανδρών της στον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β' Παλαιολόγο, κατά των Τούρκων εισβολέων στη Μικρά Ασία. Στη συνέχεια συγκρούστηκε νικηφόρα με τους Βυζαντινούς, ενώ επιδόθηκε σε μια σειρά φοβερών λεηλασιών και ωμοτήτων στη Θράκη και στην Ελλάδα, ενώ αργότερα κατέλαβε το φραγκικό δουκάτο της Αθήνας (1311). Η καταλανοκρατία στην Αθήνα διήρκεσε μέχρι το 1388.

Ένας στρατιώτης της Καταλανικής Εταιρείας, ο Ραμόν Μουντανέ, που διετέλεσε, μεταξύ άλλων, και οικονομικός υπεύθυνος της Καταλανικής Εταιρείας, έγραψε ένα Χρονικό της δράσης της. Στο Χρονικό καταγράφει και τα γεγονότα της εκστρατείας των Καταλανών στην Ανατολή, τη μοναδική σωζόμενη καταλανική πηγή για τα γεγονότα της εκστρατείας στη Μ. Ασία και τον ελλαδικό χώρο (1302-1311 περίπου).

Η εκστρατεία των Καταλανών στην Ανατολή, απόσπασμα από το Χρονικό του Ραμόν Μουντανέ, μεταφράστηκε από τα καταλωνικά στα ελληνικά από τον Νίκο Πρατσίνη και εκδόθηκε από τις εκδόσεις Στοχαστής / Barcino με πρόλογο, εισαγωγή και σχόλια του ίδιου μεταφραστή. Από το βιβλίο αυτό που προτείνεται ανεπιφύλακτα από τη λειψανοθήκη προέρχεται και το παρακάτω αξιοπρόσεκτο απόσπασμα που περιγράφει τα κειμήλια που πήραν λάφυρα οι Καταλανοί από τη δήωση της Φώκαιας στη Μ. Ασία. 

Διαβάστε περισσότερα παρακάτω:

Από το Χρονικό του Ραμόν Μουντανέ [fol. 111r].

Το λοιπόν, στον τόπο εκείνο πήραν λάφυρα και τρία λείψανα, που ο ευλογητός Άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής είχε αποθέσει στο ιερό θυσιαστήριο της Εφέσου πριν εισέλθει στο μνήμα του. Και όταν οι Τούρκοι πήραν τον τόπο εκείνο, μετέφεραν τα τρία εκείνα κειμήλια μαζί τους και μετά τα έβαλαν ενέχυρο για να πάρουν σιτάρι. Και τα τρία εκείνα κειμήλια ήταν τα εξής: το πρώτο ήταν ένα κομμάτι Τίμιο Ξύλο, που ο Άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής και αφέντης μας είχε πάρει με τα ίδια του τα χέρια από τον Τίμιο Σταυρό, από το σημείο ακριβώς όπου ο Ιησούς Χριστός είχε ακουμπήσει την κεφαλή του. Και το κομμάτι αυτό είχε πλούσια θήκη από χρυσάφι και πολύτιμους λίθους και η αξία του ήταν ανεκτίμητη (έτσι που δύσκολα θα το πιστεύατε, αν σας έλεγα τι πολύτιμους λίθους είχε γύρω του) και ο αφέντης μας ο Άγιος Ιωάννης φορούσε πάντοτε στο λαιμό του το κειμήλιο αυτό με μια χρυσή αλυσίδα. Το άλλο κειμήλιο ήταν ένας λευκός ιερατικός χιτώνας χωρίς ραφές, που η Παρθένος Μαρία η ευλογητή είχε φτιάξει με τα ίδια της τα χέρια και του τον είχε δώσει και ο Άγιος Ιωάννης ο ευλογητής πάντα έψαλλε τη λειτουργία περιβεβλημένος το χιτώνα αυτό. Το τρίτο κειμήλιο ήταν ένα βιβλίο, το οποίο λεγόταν Η Αποκάλυψη, το οποίο ο Άγιος Ιωάννης είχε γράψει με χρυσά γράμματα, με το ίδιο του το χέρι και που είχε πλούσια τα καλύμματά του, όλο πολύτιμους λίθους. Έτσι, μεταξύ άλλων πραγμάτων, κέρδισαν και τούτα τα τρία κειμήλια, που τα απέκτησαν γιατί ο σερ Τιτσίνο Τζακκαρία ήξερε από τα πριν που βρίσκονταν. Έτσι, επέστρεψαν στην Καλλίπολη με σπουδαία λάφυρα και εκεί χωρίσαμε τα λάφυρα και μοιραστήκαμε τα κειμήλια με κλήρο. Και σε μένα ήρθε ο κλήρος με το Τίμιο Ξύλο, ενώ ο χιτώνας και το βιβλίο που λεγόταν Αποκάλυψη πήγαν σε εκείνον (: τον Τιτσίνο Τζακκαρία) και τα υπόλοιπα μοιράστηκαν δίκαια, όπως ήταν το σωστό.