319 - Το βυζαντινό δαχτυλίδι εξουσίας του Βασίλειου παρακοιμώμενου

Το χρυσό δαχτυλίδι σφραγίς του παρακοιμώμενου του βυζαντινού αυτοκράτορα.
Ένα μονόγραμμα μας επιτρέπει να το αποδώσουμε στον Βασίλειο Λεκαπηνό,
οραματιστή, χορηγό και ιδιοκτήτη της περίφημης Σταυροθήκης Τιμίου Ξύλου,
της επονομαζόμενης του Limburg, από το μέρος όπου βρίσκεται σήμερα.

Το χρυσό αυτό βυζαντινό δαχτυλίδι εντοπίστηκε από τη λειψανοθήκη στα ηλεκτρονικά αρχεία του τμήματος Médailles et Antiques της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας (Bibliothèque nationale de France). Έχει μπροστά και σε χαραγμένο πολύτιμο λίθο την κεφαλή του Χριστού και είναι το δαχτυλίδι σφραγίς του παρακοιμώμενου του βυζαντινού αυτοκράτορα. Ο παρακοιμώμενος ήταν ο ανώτατος δοικητής της βυζαντινής διοίκησης και είχε τεράστιες εξουσίες, υπολειπόμενες μονάχα αυτές του αυτοκράτορα. Δυστυχώς οι διαθέσιμες φωτογραφίες δεν επιτρέπουν στη λειψανοθήκη να κατανοήσει την επιγραφή παρόλη τη μεγέθυνση των φωτογραφιών που έκανε. Ένα βυζαντινό μονόγραμμα επιτρέπει, όταν αναλυθεί, να αποδοθεί αυτό το δαχτυλίδι βυζαντινής εξουσίας στον ευνούχο Βασίλειο Λεκαπηνό (925-985), γνωστού ήδη στη λειψανοθήκη όπως μπορείτε να διαβάσετε παρακάτω.

  

Το χρυσό δαχτυλίδι σφραγίς του παρακοιμώμενου του βυζαντινού αυτοκράτορα,
Βασίλειου Λεκαπηνού ή Νόθου.

Ο Βασίλειος Λεκαπηνός ή Βασίλειος ο Νόθος (925-985) ήταν νόθο παιδί του αυτοκράτορα Ρωμανού Α΄ του Λεκαπηνού. Όταν ήταν νέος τον ευνούχισαν για κληρονομικούς λόγους, αλλά έπειτα, το 945, διορίστηκε ως παρακοιμώμενος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ' Πορφυρογέννητου, δηλαδή ως η ύπατη αρχή της βυζαντινής διοίκησης μετά τον αυτοκράτορα. Επέζησε πέντε αυτοκρατόρων και κυριάρχησε στο πολιτικό προσκήνιο της αυτοκρατορίας για σαράντα περίπου χρόνια, ασχολούμενος με όλους τους τομείς: τον πόλεμο, τη διπλωματία, την Εκκλησία, την οικονομία, τα γράμματα και τις τέχνες. Αυτά τα στοιχεία και μόνον είναι ικανά για να σκιαγραφήσουν τον πολυκύμαντο βίο μίας προσωπικότητας καθολικής που, όπως ήταν αναμενόμενο, αποτιμήθηκε διαφορετικά από τους βυζαντινούς συγγραφείς.

Ως ανώτατος διοικητής της βυζαντινής διοίκησης κατόρθωσε να κάνει μία τεράστια περιουσία και να έχει τέτοιες πολιτικές φιλοδοξίες που είχαν τελικά ως αποτέλεσμα την αποπομπή του από την εξουσία, την εξορία του το 985 (όπου και πεθαίνει την ίδια χρονιά, από καημό θα έλεγα) και την κατάσχεση και δήμευση όλης της κινητής και ακίνητης περιουσίας του, ενώ όλα τα διατάγματα και οι νόμοι με την υπογραφή του κρίθηκαν για πάντα άκυροι και ως μη ισχύοντες.

Κρατημένος για πολλά χρόνια στην εξουσία, ο νόθος γιος του Ρωμανού Λεκαπηνού οραματιζόταν την απελευθέρωση πάσης της "εσπέρας" και την επιβολή του σε ολόκληρη τη μεσαιωνική οικουμένη, ή, σύμφωνα με τον Λέοντα Διάκονο, στην επέκταση της αυτοκρατορίας "επί δυόμενον προς αυτό της οικουμένης τα τέρματα". Έκφραση της ισχύος και των φιλοδοξιών του αποτέλεσαν τα έργα τέχνης που παρήγγειλε. Ένα από αυτά, η περίφημη σταυροθήκη του Limburg, στην οποία ο Βασίλειος συγκέντρωσε και, ταυτόχρονα, οικειοποιήθηκε τόσα λείψανα από ναούς της Κωνσταντινούπολης, έχει θεωρηθεί ως απεικόνιση του πλούτου και της παντοδυναμίας του ή, ακόμη καλύτερα, της βούλησης του να ανυψωθεί στην ίδια θέση με τους αυτοκράτορες, την εξουσία των οποίων κρατούσε στα χέρια του.

Η λειψανοθήκη δεν έχει συναντήσει μέχρι σήμερα καμία σταυροθήκη τόσο όμορφη, τόσο θεσπέσια, ούτε βυζαντινή ούτε δυτική, και έχει αφιερώσει για αυτήν ήδη τρεις αναρτήσεις:

14 - Η βυζαντινή λειψανοθήκη του Τιμίου Σταυρού, η επονομαζόμενη Σταυροθήκη του Limburg
     
205 - Νέες φωτογραφίες από τη βυζαντινή σταυροθήκη του Limbourg

206 - Πού φυλάσσονται τα άγια λείψανα της βυζαντινής σταυροθήκης του Limbourg;
  

Τι να σκεφτόταν άραγε όταν του έφεραν αυτή τη σταυροθήκη που την είχε οραματιστεί με αυτά τα μοναδικά λείψανα και την περιεργαζόταν; Τα τέρματα της οικουμένης;

Η βυζαντινή λειψανοθήκη του Τιμίου Σταυρού, η επονομαζόμενη Σταυροθήκη του Limburg.