362 - Φατιμιδικά αιγυπτιακά υφάσματα ως ιερά λείψανα στη Λατινική Δύση

Φατιμιδικά αιγυπτιακά υφάσματα ως ιερά λείψανα στη Μεσαιωνική Ευρώπη.
Από πάνω προς τα κάτω το μαφόριο της Αγίας Άννας και το σουδάριο από την Ταφή του Χριστού.

Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα υφάσματα της Ανατολής έπαιρναν τον δρόμο τους προς τη Λατινική Δύση, όπου 'λατρεύονταν' ως χριστολογικά ή μαριολογικά κειμήλια. Ιδιαίτερα μετά τις σταυροφορίες, δεκάδες πολύτιμα υφάσματα έφτασαν στη Δύση ως υποτιθέμενα 'ιερά' αντικείμενα. Πολλά από αυτά ήταν βυζαντινά, αλλά και αρκετά είχαν προέλευση τη σιιτική Φατιμιδική Αίγυπτο, την οποίαν οι σταυροφόροι μάχονταν στους Αγίους Τόπους. Μάλιστα, όπως ανακαλύφθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, πολλά από τα υφάσματα της Φατιμιδικής Αιγύπτου έφεραν ρητά από το Κοράνι κεντημένα με διακοσμητικά κουφικά γράμματα, αυτό όμως δεν τα εμπόδιζε να 'θαυματουργούν' για περισσότερο από επτά αιώνες, όπως φανερώνουν τα κατάστιχα με τα 'θαύματα' που επιτελούσαν και που έχουν διασωθεί κυρίως στη Γαλλία, αλλά και στην Ισπανία και την Ιταλία.

Την ενδιαφέρουσα αυτή πλευρά τούτων των υφασμάτινων λειψάνων της Λατινικής Δύσης καλύπτει εισαγωγικά με αυτή την ανάρτησή της η λειψανοθήκη. Ανάμεσα σε αυτά τα λείψανα που στην πραγματικότητα προέρχονται από τη Φατιμιδική Αίγυπτο του 12ου αιώνα βρίσκουμε και τα υποτιθέμενα:

• τα οθόνια ή το σουδάριο της ταφής του Χριστού (στο αββαείο του Cadouin στην Ακουϊτανία) και

• το πέπλο ή μαφόριο της Αγίας Άννας, μητέρας της Θεοτόκου (στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Άννας, στην πόλη Apt της Προβηγκίας).

Διαβάστε περισσότερα παρακάτω:



Τα οθόνια ή το σουδάριο της Ταφής του Χριστού (στο αββαείο του Cadouin στην Ακουϊτανία)

Τα υποτιθέμενα οθόνια ή σουδάριο της Ταφής του Χριστού στο αββαείο του Cadouin στην Ακουϊτανία.
Στην πραγματικότητα εκλεκτό έργο της κλωστοϋφαντουργίας της σιιτικής Φατιμιδικής Αιγύπτου.

Στο αββαείο του Cadouin στην περιοχή Ντορντόνι (Dordogne) της Ακουϊτανίας (Aquitaine) στη νοτιοδυτική Γαλλία, ένα ύφασμα από λινό και μετάξι, πιστευόταν για περισσότερο από επτά αιώνες ότι ήταν είτε τα 'αυθεντικά' οθόνια της Ταφής του Χριστού είτε το σουδάριο της Ταφής του Χριστού.

Από τη γλυπτική διακόσμηση του αββαείου του Cadouin στην Ακουϊτανία.

Το αββαείο του Cadouin ήταν ένα κιστερσιανό μοναστήρι που ιδρύθηκε στις αρχές του 12ου αιώνα. Μεταξύ του 1201 και του 1214 (το 1214 είναι το πιθανότερο), το πολύτιμο 'χριστολογικό' κειμήλιο ήρθε στην κατοχή του αββαείου, ίσως διαμέσου του Επισκόπου Αντεμάρ του Πουί, ο οποίος πιστεύεται ότι το είχε στην κατοχή του μετά την κατάληψη της Αντιόχειας, κατά την πρώτη Σταυροφορία (1096-1099).

Το κειμήλιο που έχει διαστάσεις 281 εκ μήκος και 113 εκ πλάτος, είναι ένα ύφασμα από λινό που έχει στις άκρες του λωρίδες από τάπητα υφασμένες με πολύχρωμο μετάξι.

Λεπτομέρεια από τα υποτιθέμενα οθόνια ή σουδάριο της Ταφής του Χριστού
(αββαείο του Cadouin στην Ακουϊτανία).

Η κατοχή ενός τόσου σημαντικού χριστολογικού κειμηλίου έκανε το αββαείο του Cadouin ένα μεγάλο προσκυνηματικό κέντρο του Ρωμαιοκαθολικισμού, απαραίτητο σταθμό διάβασης των προσκυνητών στη διαδρομή του Αγίου Ιακώβου της Κομποστέλα, αλλά και κέντρο λήψης μεγάλων δωρεών και χορηγιών από τους βασιλείς της Γαλλίας και άλλα σημαντικά πρόσωπα εξουσίας της μεσαιωνικής Γαλλίας. 
  

Η περιοχή γύρω από αββαείο θα αναπτυχθεί επίσης πάρα πολύ, ειδικά μετά τη διάδοση των θαυμάτων που επιτελούσε το ιερό κειμήλιο. 

Το 1934 θα ανακαλυφθεί ότι το υποτιθέμενα οθόνια ή σουδάριο του Χριστού ήταν ύφασμα με καταγωγή από τη φατιμιδική Αίγυπτο του 12ου αιώνα (κατασκευάστηκε ανάμεσα 1094 και 1101) που έφερε μάλιστα και διακοσμήμενα με αρχαία κουφικά γράμματα ρητά από το Κοράνι στις μεταξένιες λωρίδες. Φέρει τέσσερεις επιγραφές,  οι δύο από το Κοράνι, ενώ οι άλλες δύο αναφέρονται στον χαλίφη αλ-Μουσταλί (1074–1101) και στον βεζύρη αλ-Αφντάλ (διαβάστε στη βάση δεδομένων Quantara της Mεσογειακής Kληρονομιάς τις επιγραφές του υφάσματος σε μετάφραση εδώ). Όταν αυτό τελικά θα επιβεβαιωθεί, ο Επίσκοπος του Périgueux θα σταματήσει το ετήσιο προσκύνημα και τις άλλες τελετές του ιερού αντικειμένου.

Οι μαύρες γραμμές που διατρέχουν τις άκρες της πολύχρωμης μεταξένιας λωρίδας είναι επιγραφές
στα αραβικά γρσμμένες με αρχαία διακοσμητικά κουφικά γράμματα.

Στα πρακτικά του 17ου Συμποσίου των Ένωσης Φίλων του Cadouin που πραγματοποιήθηκε στις 22 Αυγούστου 2009 με τίτλο: Σταυροφορίες, Προσκυνήματα και Θαύματα, δημοσιεύτηκε η εργασία των Brigitte και Gilles Delluc με θέμα τα θαύματα του ιερού αντικειμένου του Cadouin σύμφωνα με το διασωθέν αρχειακό υλικό. Οι συγγραφείς έχουν κάνει ένα πίνακα με κατάταξη των θαυμάτων που πραγματοποιούσε στους πάσχοντες προσκυνητές το προσκύνημα του σουδαρίου του Χριστού του αββαείο του Cadouin (σσ. 16-17). Ανάμεσα σε αυτά καταχωρήθηκαν και 16 αναστάσεις νεκρών!

Περισσότερες πληροφορίες στα γαλλικά για το σουδάριο του Χριστού στο αββαείο του Cadouin:

Le pèlerinage du St Suaire de Cadouin (1866-1934) - 1ère partie

Le pèlerinage du St Suaire de Cadouin (1866-1934) - 2ème partie

Το μαφόριο της Αγίας Άννας (στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Άννας, στην πόλη Apt της Προβηγκίας)

Τα υποτιθέμενο μαφόριο της Αγίας Άννας στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Άννας, Apt της Προβηγκίας.
Στην πραγματικότητα εκλεκτό έργο της κλωστοϋφαντουργίας της σιιτικής Φατιμιδικής Αιγύπτου.

Στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Άννας, στην πόλη Apt της Προβηγκίας, μαζί με τα υποτιθέμενα λείψανα της Αγίας Άννας, αποθησαυρίζεται και ένα εξαιρετικό δείγμα της φατιμιδικής κλωστοϋφαντουργίας, μέρος του ρουχισμού κάποτε ενός χαλίφη, αλλά από τον 12ο αιώνα και μετά, μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, 'λατρευόταν' ως ένα χριστιανικό θαυματουργό κειμήλιο, το πέπλο ή μαφόριο της Αγίας Άννας, μητέρας της Θεομήτορος.

Το κειμήλιο που έχει διαστάσεις 310 εκ μήκος και 152 εκ πλάτος, είναι ένα ύφασμα από λινό που έχει τρεις λωρίδες από τάπητα υφασμένες με πολύχρωμο μετάξι και χρυσοκλωστή. Στη μεσαία λωρίδα υπάρχουν τρία μετάλλια στα οποία ανευρίσκονται δύο επιγραφές με αρχαία κουφικά γράμματα που δοξάζουν τον χαλίφη αλ-Μουσταλί (1074–1101), αλλά και τον βεζύρη αλ-Αφντάλ (διαβάστε στη βάση δεδομένων Quantara της Mεσογειακής Kληρονομιάς τις επιγραφές του υφάσματος σε μετάφραση εδώ). Το υφαντό, σύμφωνα με τις επιγραφές, κατασκευάστηκε στη Damietta της Αιγύπτου το 1096–97.

Λεπτομέρεια από το μαφόριο της Αγίας Άννας.
Περιμετρικά του μεταλλίου με κόκκινη μεταξένια κλωστή η αραβική γραφή.

Το υποτιθέμενο μαφόριο της Αγίας Άννας πρέπει να έφτασε στην Apt της Προβηγκίας μετά την κατάληψη της Αντιόχειας, κατά την πρώτη Σταυροφορία (1096-1099), ίσως μαζί με τον λόρδο της Apt ή τον τοπικό επίσκοπο της πόλης που είναι γνωστό πως πήραν μέρος σε αυτήν. Θα τοποθετηθεί σε γυάλινη λειψανοθήκη και κάθε χρόνο θα τιμάται με λιτανείες και άλλες τελετές. Στα μέσα του 19ου αιώνα θα αποκρυπτογραφηθούν για πρώτη φορά οι αραβικές επιγραφές και το προσκύνημα θα σταματήσει. Η μεταγραφή των επιγραφών θα επιβεβαιωθεί για ακόμα μία φορά στις αρχές του 20ου αιώνα.

Το μαφόριο της Αγίας Άννας στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Άννας, στην πόλη Apt της Προβηγκίας.

Τι ήταν άραγε αυτό που είχαν τα υφάσματα και κανείς δεν αμφισβητούσε την προέλευσή τους; Η παράξενη κουφική διακόσμησή τους, που θα βρει γρήγορα μιμητές στην Ευρώπη με τη λεγόμενη ψευδοκουφική διακόσμηση ή ο αέρας του Άλλου, του Ξένου που απέπνεαν για τη Μεσαιωνική Ευρώπη;

-