η Λειψανοθήκη: 358 - Η λειψανοθήκη της Παναγίας του Άαχεν

Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014

358 - Η λειψανοθήκη της Παναγίας του Άαχεν

Η λειψανοθήκη της Παναγίας του Άαχεν http://leipsanothiki.blogspot.be/

Τα τέσσερα μεγάλα ιερά υφασμάτινα λείψανα του Καθεδρικού Ναού της πόλης Άαχεν στη Γερμανία:
το φόρεμα που φορούσε η Παναγία κατά τη γέννηση του Ιησού, τα σπάργανα (= οι φασκιές)
του Ιησού, το ύφασμα στο οποίο τυλίχτηκε η κεφαλή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου
αμέσως μετά τον αποκεφαλισμό του και το περίζωμα περί την όσφυν που φορούσε ο Χριστός
πάνω στον Σταυρό.

Η λειψανοθήκη έχει διαπραγματευθεί αρκετές φορές τους κειμηλιακούς θησαυρούς της πόλης Άαχεν της Γερμανίας, εκτός των τεσσάρων μεγάλων κειμηλίων του Καθεδρικού Ναού, επειδή το υλικό που έχει συγκεντρώσει για αυτά μέσα στο χρόνο είναι πολύ και είναι λίγο δύσχρηστη η επεξεργασία του. Επομένως η ανάρτηση αυτή είναι απλώς εισαγωγική.

Τα τέσσερα μεγάλα ιερά λείψανα του Άαχεν είναι υφασμάτινα λείψανα και είναι: το φόρεμα που φορούσε η Παναγία κατά τη γέννηση του Ιησού, τα σπάργανα (= οι φασκιές) του Ιησού, το ύφασμα στο οποίο τυλίχτηκε η κεφαλή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου αμέσως μετά τον αποκεφαλισμό του και το περίζωμα περί την όσφυν που φορούσε ο Χριστός πάνω στον Σταυρό.

Η λειψανοθήκη της Παναγίας (Marienschrein) στην οποία φυλάσσονται τα
τέσσερα μεγάλα ιερά λείψανα του Καθεδρικού Ναού της πόλης Άαχεν στη Γερμανία.

Όλα αυτά τα λείψανα φυλάσσονται στη λεγόμενη γερμανικά Marienschrein, στη λειψανοθήκη δηλαδή της Παναγίας, η οποία βρίσκεται στο δυτικό άκρο της λεγόμενης αίθουσας των Ψαλμών, πίσω από την χρυσή Αγία Τράπεζα του Καθολικού Ναού του Άαχεν.

Άαχεν (Γερμανία).

Διαβάστε περισσότερα παρακάτω:

Λεπτομέρεια από τη λειψανοθήκη της Παναγίας (Marienschrein)
του Καθεδρικού Ναού του Άαχεν. Στο κέντρο η μορφή του Καρλομάγνου,
ο οποίος κρατά στο αριστερό του χέρι ομοίωμα του Καθεδρικού ναού του Άαχεν.

Η λειψανοθήκη που έχει σχήμα Βασιλικής κατασκευάστηκε μεταξύ του 1220 και του 1238 και ανήκει στη σχολή των 'Ρηνανικών' λειψανοθηκών. Το δρύινο εσωτερικό της καλύπτεται από επίχρυσες αναπαραστάσεις του βίου της Θεομήτορος καθώς και από αγαλματίδια των Αποστόλων, έξι σε κάθε πλευρά. Τέσσερα μεγαλύτερα αγαλματίδια παριστάνουν την Παναγία, τον Βασιλεύοντα Ιησού (ως σύμβολα της θεϊκής εξουσίας) καθώς και τον Καρλομάγνο με τον Πάπα Λέοντα τον Γ' (ως σύμβολα της επί γης μοιρασμένης μεταξύ βασιλέων και Πάπα εξουσίας). Επίσης περισσότεροι από χίλιοι πολύτιμοι και ημιπολύτιμοι λίθοι στολίζουν σε διάφορα σημεία τη λειψανοθήκη. Πίσω από το αγαλματίδιο της Παναγίας βρίσκεται ένα λουκέτο, το οποίο κάθε εφτά χρόνια σπάζεται με σφυρί για να ανοιχτεί η λειψανοθήκη και να παρουσιαστούν τα ιερολείψανα στους πιστούς.

Κάθε εφτά χρόνια σπάζεται ένα λουκέτο πίσω από το αγαλματίδιο της Θεομήτορος
για να ανοιχτεί η λειψανοθήκη της Παναγίας του Άαχεν και να παρουσιαστούν τα ιερολείψανα
στους πιστούς.

Στο θησαυροφυλάκιο του ναού φυλάσσονται σήμερα όλα τα λουκέτα της λειψανοθήκης της Παναγίας των οποίων η δημιουργία αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για κάθε χρυσοχόο του Άαχεν, οι οποίοι συναγωνίζονται για το ποιος θα κατασκευάσει το καλύτερο λουκέτο.

Τα λουκέτα της λειψανοθήκης της Παναγίας του Άαχεν.

Το 'προσκύνημα του Άαχεν' (γερμ. Aachener Pilgerfahrt) μαρτυρείται από το 1238, ένα προσκύνημα κατά τη διάρκεια του οποίου τα τέσσερα μεγάλα ιερά υφασμάτινα λείψανα της λειψανοθήκης της Παναγίας του Άαχεν παρουσιάζονται στους πιστούς. Ενώ από το 1349, το 'προσκύνημα του Άαχεν' πραγματοποιείται μόνο κάθε επτά χρόνια με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες πιστοί να συρρέουν στο Άαχεν τότε. Εξαιτίας των ιερών λειψάνων, το Άαχεν βρισκόταν πάνω σε μία από τις πολλές 'Ιακώβειες οδούς' τις οποίες ακολουθούσαν προσκυνητές από όλη την Ευρώπη για να καταλήξουν στον τάφο του Αποστόλου Ιακώβου του Ζεβεδαίου στο ισπανικό Σαντιάγο ντε Κομποστέλα, με αποτέλεσμα να εξελιχθεί σε σημαντικό προορισμό των προσκυνητών. Η παράδοση αυτή συνεχίζεται μέχρι και σήμερα και το τελευταίο προσκύνημα του Άαχεν πραγματοποιήθηκε το 2014 (20-29 Ιουνίου 2014).

Τα λείψανα της λειψανοθήκης της Παναγίας του Άαχεν

Τα λείψανα της λειψανοθήκης της Παναγίας του Άαχεν, όπως έχουμε πει, είναι τέσσερα υφάσματα: το φόρεμα που φορούσε η Παναγία κατά τη γέννηση του Ιησού, τα σπάργανα (= οι φασκιές) του Ιησού, το ύφασμα στο οποίο τυλίχτηκε η κεφαλή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου αμέσως μετά τον αποκεφαλισμό του και το περίζωμα περί την όσφυν που φορούσε ο Χριστός πάνω στον Σταυρό. Τα λείψανα αυτά βρίσκονται μέσα σε υφασμάτινες θήκες και είναι πάντοτε ασφαλισμένα στη λειψανοθήκη της Παναγίας του Άαχεν.

Το άνοιγμα της λειψανοθήκης της Παναγίας του Άαχεν.

Και η παρουσίαση των υφασμάτινων λειψάνων στους προσκυνητές
κατά τη διάρκεια του 'προσκυνήματος του Άαχεν' που γίνεται κάθε εφτά χρόνια.

Από αυτά τα υφασμάτινα λείψανα μόνο το φόρεμα που φορούσε η Παναγία κατά τη γέννηση του Ιησού βγαίνει από τη θήκη του και δείχνεται στο κοινό κατά τη διάρκεια του 'προσκυνήματος του Άαχεν'. Τα άλλα τρία δεν είναι ορατά στο κοινό, αφού παραμένουν συνέχεια διπλωμένα και δεμένα με μεταξωτές κορδέλες.

Η παρουσίαση στους προσκυνητές του φορέματος που φορούσε η Παναγία κατά τη γέννηση του Χριστού.

Η παρουσίαση στους προσκυνητές των άλλων λειψάνων.
Βρίσκονται πάντοτε δεμένα με μεταξωτή κορδέλα και δεν ξεδιπλώνονται ποτέ.

Το φόρεμα που φορούσε η Παναγία κατά τη γέννηση του Ιησού

Το φόρεμα που φορούσε η Παναγία κατά τη γέννηση του Ιησού είναι ένα αρχαίο φόρεμα από λινό ύφασμα που έχει υφανθεί με οριζόντιες και κάθετες σειρές ινών λιναριού σε μοτίβο τετράγωνου πλέγματος και είναι φυσικώς χρωματισμένο. Το φόρεμα έχει κατασκευαστεί από ένα μόνο κομμάτι υφάσματος χωρίς ραφές και είναι μάλλον ένα μεσοφόρι, όπως αφήνει να εννοηθεί και η παλαιά ονομασία του λειψάνου: Camisia. Το αριστερό μανίκι είναι μικρότερο και φαίνεται να έχει κοπεί ένα κομμάτι από αυτό. Το φόρεμα έχει μάκρος 153 εκ, η διάμετρός του φθάνει τα 246 εκ και το ανάπτυγμα των μανικιών είναι 132 εκ.

Το φόρεμα που φορούσε η Παναγία κατά τη γέννηση του Ιησού. Καθεδρικός Ναός του Άαχεν Γερμανίας.

Το φόρεμα που φορούσε η Παναγία κατά τη γέννηση του Ιησού.
Καθεδρικός Ναός του Άαχεν Γερμανίας. Η φωτογραφία είναι υψηλής ανάλυσης.

Τα σπάργανα (= οι φασκιές) του Ιησού

Τα σπάργανα (= οι φασκιές) του Ιησού είναι ένα χοντρό, πυκνοϋφασμένο καφέ ύφασμα που έχει σχεδόν την εμφάνιση τσόχας. Βρίσκεται στη θήκη του διπλωμένο τρεις φορές, αλλά όταν ξεδιπλώνεται έχει σχήμα τραπεζοειδές. Στην πάνω πλευρά έχει ένα ημικυκλικό άνοιγμα για το λαιμό. Για μεγάλο χρονικό διάστημα πιστευόταν στο Άαχεν ότι το υλικό των σπαργάνων του Ιησού ήταν από υλικό παλαιών υποδημάτων του μνήστορος Ιωσήφ σε δεύτερη χρήση, ένδειξη της μεγάλης φτώχειας της Αγίας Οικογένειας.

Τα σπάργανα (= οι φασκιές) του Ιησού.
Καθεδρικός Ναός του Άαχεν Γερμανίας.

Ανάπτυγμα των σπαργάνων του Ιησού. Καθεδρικός Ναός του Άαχεν Γερμανίας.

Το ύφασμα στο οποίο τυλίχτηκε η κεφαλή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου αμέσως μετά τον αποκεφαλισμό του

Το ύφασμα του αποκεφαλισμού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, όπως ονομάζεται αλλιώς, είναι από φίνο δαμασκηνό ύφασμα λεπτής ύφανσης και ορθογωνίου σχήματος. Το μέγεθος και η ποιότητα του υλικού παραπέμπουν σε πλούσιο ιδιοκτήτη. Το ύφασμα έχει μεγάλα σημάδια με ίχνη αίματος και διάφορες τρύπες, επειδή τεμάχιά του, σύμφωνα με τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία του Άαχεν, δόθηκαν σε άλλα μέρη ως ευλογίες. Κατά την εμφάνισή του στο 'προσκύνημα του Άαχεν' παραμένει διπλωμένο, μία κατά το μήκος του και δύο κατά το πλάτος του.

Το ύφασμα του αποκεφαλισμού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Καθεδρικός Ναός του Άαχεν Γερμανίας.

Ανάπτυγμα του υφάσματος του αποκεφαλισμού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Καθεδρικός Ναός του Άαχεν Γερμανίας.

Το περίζωμα περί την όσφυν που φορούσε ο Χριστός πάνω στον Σταυρό

Τραχύ, λευκό-γκριζωπό ύφασμα από λινό που έχει κοπεί από μεγαλύτερο ύφασμα πιθανότατα χιτώνα. Το περίζωμα είναι σχεδόν τριγωνικής μορφής και λόγω της ευαισθησίας του υφάσματος βρίσκεται πάντοτε διπλωμένο. Το ερώτημα αν ο Χριστός φορούσε περίζωμα στο σταυρό έχει αρκετά συζητηθεί, αφού η Καινή Διαθήκη δεν αναφέρει τίποτα για αυτό και εμφανίζεται αργά στην εικονογραφία (το περίζωμα στην εικονογραφία επεκράτησε από τα τέλη του 9ου αιώνα, ενώ αρχικά εικονιζόταν ο Εσταυρωμένος Χριστός συνήθως με αχειρίδωτο ποδήρες ρούχο, το κολόβιο). Πάντως ήταν και ρωμαϊκή και ιουδαϊκή συνήθεια να αφήνουν ένα περίζωμα στους καταδικασμένους.

Το περίζωμα περί την όσφυν που φορούσε ο Χριστός πάνω στον Σταυρό.
Καθεδρικός Ναός του Άαχεν Γερμανίας.

Σημείωση της λειψανοθήκης: Δεν έχω δυστυχώς καταφέρει να βρω ακόμη (19/10/2014) μία φωτογραφία του περιζώματος του Χριστού ξεδιπλωμένου.

Είναι τα τέσσερα μεγάλα προσκυνήματα του Άαχεν αυθεντικά;

Η αυθεντικότητα των λειψάνων: Η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία του Άαχεν αρνείται να επιβεβαιώσει την αυθεντικότητα των ιερών υφασμάτινων λειψάνων που κατέχει. Επιβεβαιώνει μόνον ότι υπήρχαν εκεί από αιώνες και τιμώνταν ως αυθεντικά, επιβεβαιώνει δηλαδή μονάχα την 'ιστορική' τους αυθεντικότητα, αν και δεν φαίνεται να υπάρχουν μαρτυρίες για αυτά πριν από τις αρχές του 13ου αιώνα. Αρνείται επίσης την εξέτασή τους με ραδιοχρονολόγηση με τη χρήση του ραδιενεργού άνθρακα-14, όπως έγινε για την ιερά σινδόνη του Τορίνου, αλλά επέτρεψε παρόλα αυτά την εξέτασή τους από ειδικούς σε υφάσματα, οι οποίοι βεβαίωσαν ότι πρόκειται για υφάσματα ανατολικής προέλευσης των πρώτων μ. Χ. αιώνων.

Η επίδειξη του φορέματος της Παναγίας στους πιστούς από το 'προσκύνημα του Άαχεν' του 1909.

Η μυστηριώδης λειψανοθήκη 'Μη μου άπτου' (Noli me tangere).

Μαζί με τα τέσσερα υφασμάτινα λείψανα της λειψανοθήκης της Παναγίας του Άαχεν φυλασσόταν και ένα μικρό χρυσεπάργυρο κουτί που ονομαζόταν Noli me tangere ('Μη μου άπτου' στα λατινικά) από τη φράση που είπε ο αναστημένος Χριστός στη Μαρία Μαγδαληνή σύμφωνα με το ευαγγέλιο του Ιωάννη (Ιω. 20, 15-17).

Η μικρή χρυσεπάργυρη λειψανοθήκη Noli me tangere ('Μη μου άπτου').

Το κουτί είχε διαστάσεις 15,2 εκ μήκος, 3,7 ύψος και 4,8 εκ πλάτος. Κατασκευάστηκε πριν από το 1356, κλειδώθηκε και σφραγίστηκε με πράσινη μεταξένια κλωστή στην οποία ενσωματώθηκε περγαμηνή με την ακόλουθη επιγραφή στα μεσαιωνικά λατινικά:

Η περγαμηνή με την επιγραφή που διέταζε να μην ανοιχτεί
ποτέ αυτή η λειψανοθήκη από κανέναν στο πάνω μέρος
της λειψανοθήκης Noli me tangere.

Anno domini M CCC LVI in festo magne dedicacionis ecclesie beate marie virginis Aquensis fuit ordinatum per capitulum dicte ecclesie ad hoc indictum quod presens sarculum cui hec scedula est appensa de cetero non apperiatur et hoc propter specialem statum et utilitatem ecclesie antedicte.

Το έτος Κυρίου 1356, στην εορτή της ανάμνησης των εγκαινίων της εκκλησίας της Παρθένου Μαρίας στο Άαχεν, διατάχθηκε από τη διοίκηση της εν λόγω εκκλησίας ότι η παρούσα λειψανοθήκη, στην οποίαν επισυνάπτεται το έγγραφο αυτό, δεν πρέπει να ανοιχτεί από τώρα και στο εξής λαμβάνοντας υπόψη το ειδικό καθεστώς και των σκοπιμοτήτων της εν λόγω εκκλησίας.

Λόγω της επιγραφής που έφερε η λειψανοθήκη ονομάστηκε Noli me tangere ('Μη μου άπτου') και δεν άνοιξε ποτέ (;) από εκεί και πέρα. Κάθε επτά χρόνια έβγαινε μαζί με τα τέσσερα υφασμάτινα λείψανα από τη λειψανοθήκη της Παναγίας του Άαχεν στο 'προσκύνημα του Άαχεν' και με το πέρασμα του προσκυνήματος επέστρεφαν πίσω. Με το πέρασμα του χρόνου, η λειψανοθήκη η ίδια αντιμετωπιζόταν ως ιερό λείψανο παρόλο που κανείς δεν ήξερε τι περιείχε. Αναπτύχθηκαν μάλιστα και διάφορες φήμες γύρω από το περιεχόμενό της, αφού διαδίδονταν ιστορίες για κάποιον επίσκοπο που προσπάθησε να την ανοίξει και τυφλώθηκε κτλ.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι θησαυροί και τα ιερά κειμήλια του Καθολικού Ναού του Άαχεν κρύφτηκαν σε διάφορες τοποθεσίες γύρω από την πόλη και αρκετές φορές άλλαξαν θέση. Η λειψανοθήκη Noli me tangere κρύφτηκε από τον Μονσινιόρε Johannes Crumbach στο κελάρι του σπιτιού του, αλλά στις 10 Ιουλίου του 1941 μία μεγάλη βόμβα φωσφόρου έπεσε στο σπίτι του και κατέστρεψε το ίδιο και τα περιεχόμενά του, ανάμεσα σε αυτά και τη λειψανοθήκη Noli me tangere.

Άλλες αναρτήσεις της λειψανοθήκης σχετικές με τους θησαυρούς και τα κειμήλια του Άαχεν:

225 - Οι αλυσίδες του Αποστόλου Πέτρου <τμήμα των αλυσίδων του Αποστόλου Πέτρου>