485 - Ο σταυρός με Τίμιο Ξύλο του Μανουήλ Κομνηνού

Ο σταυρός με Τίμιο Ξύλο του Μανουήλ Κομνηνού. 12ος αιώνας.
Θησαυρός της Παναγίας των Παρισίων.

Στον Θησαυρό της Παναγίας των Παρισιών μπορεί κανείς να θαυμάσει, στριμωγμένος ανάμεσα σε χιλιάδες τουρίστες, και το Τίμιο Ξύλο του Μανουήλ Α' Κομνηνού. 

Ο σταυρός με Τίμιο Ξύλο του Μανουήλ Κομνηνού. 12ος αιώνας.
Σήμερα στον Θησαυρό της Παναγίας των Παρισίων.

Πρόκειται για πατριαρχικού τύπου σταυρό (δηλαδή με μια μικρότερη οριζόντια γραμμή η οποία τοποθετείται πάνω από την κύρια του σταυρού), διαστάσεων 21 x 9.3 εκ. Μια θεωρία για την προέλευση του πατριαρχικού σταυρού λέει ότι η πρώτη οριζόντια γραμμή συμβόλιζε την κοσμική εξουσία των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων, ενώ η άλλη γραμμή συμβόλιζε την εκκλησιαστική τους εξουσία.

Η μπροστινή πλευρά φέρει διάφορα τεμάχια Τιμίου Σταυρού ενσωματωμένα σε κομμάτι ξύλου, ενώ η πίσω πλευρά είναι καλλυμένη με φύλλο χρυσό πάνω στην οποία χαράχτηκε η εξής επιγραφή:

Ἰ(ησοῦ)ς Χ(ριστό)ς

Στ(αυ)ρῷ παγεὶς ὕψωσας ἀν(θρώπ)ων φύσιν
γράφει Κομνηνὸς Μανουὴλ στεφηφόρος.

Μανουήλ στεφηφόρος. Από την επιγραφή του σταυρού με Τίμιο Ξύλο του Μανουήλ Α' Κομνηνού.
Θησαυρός της Παναγίας των Παρισίων.

 Διαβάστε περισσότερο:

Ο σταυρός με Τίμιο Ξύλο του Μανουήλ Κομνηνού. Σχηματική αναπαράσταση της επιγραφής.

Ο σταυρός του Μανουήλ Κομνηνού κατέληξε στο θησαυροφυλάκιο των Πολωνών βασιλιάδων και χρησιμοποιούνταν για τέσσερεις σχεδόν αιώνες (από το 1340 ως το 1668) αποκλειστικά στην τελετή της στέψης τους. Το 1669, ο βασιλιάς της Πολωνίας Ιωάννης Β' Καζιμίρ Βάσα παραιτήθηκε από τον θρόνο και κατέφυγε στη Γαλλία παίρνοντας τον σταυρό του Μανουήλ Κομνηνού μαζί του.

Υπέρπυρο του Μανουήλ Α΄ Κομνηνού.  Στην πίσω όψη του υπέρπυρου, που είναι η κοίλη, εικονίζεται
όρθιος  ο Μανουήλ Α΄, με αυτοκρατορική ενδυμασία, κρατώντας λάβαρο και σταυροφόρο σφαίρα.
Πάνω δεξιά στο βάθος φαίνεται το χέρι του Θεού. Στιχηδών αριστερά και δεξιά διαβάζουμε
«Μανουήλ Δεσπότη τω Πορφυρογεννήτω». Εκδόθηκε απο το νομισματοκοπείο της Κωνσταντινούπολης.

Στη Γαλλία θα έρθει αργότερα στην κατοχή των βασιλιάδων της Γαλλίας και από εκεί στο αββαείο Σεν Ζερμέν ντε Πρε (γαλλ. St-Germain-des-Prés), και αφού θα επιζήσει της Γαλλικής Επανάστασης, θα βρει τη θέση του οριστικά στον Θησαυρό της Παναγίας των Παρισιών.

Η βαρύτιμη λειψανοθήκη της πριγκίπισσας Palatinus Anne Gonzaga
στην οποία εγκιβωτίστηκε ο σταυρός του Μανουήλ Κομνηνού και
τμήμα από καρφί της Σταύρωσης (: τίμιος ήλος).

Στον Θησαυρό της Παναγίας των Παρισιών εγκιβωτίστηκε σε βαρύτιμη λειψανοθήκη σε σχήμα σταυρού του 1828, έργο που παρήγγειλε και χρηματοδότησε η Anne Gonzaga, πριγκίπισσα Palatinus της γαλλικής βασιλικής αυλής, ενώ στο κάτω μέρος του σταυρού ενσωματώθηκε σε ειδική θήκη τμήμα από καρφί της Σταύρωσης του Χριστού (τίμιος ήλος) που προήλθε επίσης από το Βυζάντιο.

Το τμήμα από το καρφί της Σταύρωσης του Χριστού (: τίμιος ήλος).

Ο σταυρός με Τίμιο Ξύλο του Μανουήλ Κομνηνού εκτίθεται μπροστά
σε καθρέπτη, ώστε να γίνεται ορατό το Τίμιο Ξύλο.

  

Διαβάστε επίσης τη συνεχή και μεγάλη έρευνα της λειψανοθήκης για τα καρφιά της Σταύρωσης του Χριστού (πόσα ήταν, αν σώζονται και που).

280 (πλήρης εικονογραφικός κατάλογος όλων των καρφιών της Σταύρωσης, α' μέρος)


281 (πλήρης εικονογραφικός κατάλογος όλων των καρφιών της Σταύρωσης, β' μέρος)

282 (πλήρης εικονογραφικός κατάλογος όλων των καρφιών της Σταύρωσης, γ' μέρος)

283 (πλήρης εικονογραφικός κατάλογος όλων των καρφιών της Σταύρωσης, δ' μέρος)

267 (σε χαλινάρι αλόγου του Μεγάλου Κωνσταντίνου)

Επίσης:

279 (ο επαινετικός δεκάλογος του Νικόλαου Μεσαρίτη, σκευοφύλακα της παλατινής εκκλησίας "Θεοτόκου του Φάρου" στην Κωνσταντινούπολη του 12ου αιώνα, στον οποίον περιγράφεται το καρφί της Σταύρωσης που τώρα φυλάσσεται στην Παναγία των Παρισίων)

411 (Το σπάνιο διαμάντι των Παλαιολόγων και το καρφί της Σταύρωσης)