η Λειψανοθήκη: 479 - Πρωτότυπο βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου

Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2016

479 - Πρωτότυπο βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου

Πρωτότυπο βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου http://leipsanothiki.blogspot.be/

Βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου.
Θησαυρός του Kαθεδρικού Ναού στο Halberstadt της Γερμανίας.

Το βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου (σύμφωνα με την επιγραφή που φέρει) είναι του 11ου αιώνα, έχει διαστάσεις 10 χ 6 χ 3 εκ, κατασκευάστηκε από ασήμι και νιέλο και αποθησαυρίζεται στον Θησαυρό του Kαθεδρικού Ναού στο Halberstadt της Γερμανίας.

Halberstadt, Γερμανία

Ο Θησαυρός του Kαθεδρικού Ναού στο Halberstadt της Γερμανίας κατέχει τρία μεσοβυζαντινά εγκόλπια λειψανοθήκες του Αγίου Δημητρίου. Το εγκόλπιο που παρουσιάζεται εδώ έχει στο καπάκι μία έκτυπη εικόνα του Αγίου Δημητρίου σε δέηση. Ο Άγιος Δημήτριος είναι ντυμένος με χιτώνα και καλύπτεται με χλαμύδα. Το πίσω μέρος του εγκολπίου είναι μερικώς κατεστραμμένο. Απεικονίζεται το Δέντρο της Ζωής με το ακόλουθο τετραγράμματο: ΑΠΜΣ, το οποίο μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί ως Ἀρχὴ Πίστεως Μυστηρίου Σταυρός. Η αριστερή, η κάτω και η δεξιά πλευρά του εγκολπίου φέρουν χαραγμένο ένα επίγραμμα τριών στίχων διατεταγμένο σε δύο παράλληλες γραμμές:

Οὐχ αἷμα μόνον, ἀλλὰ καὶ μύρον φέρω
τάφος ὁ παρὼν μάρτυρος Δημητρίου
ῥῶσιν παρέχων τοῖς πόθῳ εἰληφόσιν.

Το καπάκι ολισθαίνει προς τα κάτω και αποκαλύπτει άλλο χώρο με τέσσερα θυρόφυλλα σε κάθετη διάταξη. Το ανώτερο ζεύγος φέρει τις έκτυπες εικόνες των Αγίων Νέστορα και Λούπο, οι οποίοι ήταν μαθητές του Αγίου Δημητρίου, ενώ το κατώτερο τις εικόνες των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού (το θυρόφυλλο με την έκτυπη εικόνα του Αγίου Δαμιανού έχει εκπέσει). Πίσω από αυτά τα θυρόφυλλα βρίσκεται στο πάνω μέρος μία έκτυπη εικόνα προτομή του Αγίου Δημητρίου νεκρού με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος του, ενώ στο κάτω μέρος ένα άδειο διαμέρισμα που περιείχε αρχικά το αίμα (λύθρο;) και το μύρο του Αγίου Δημητρίου, το οποίο λανθάνει σήμερα.

Οι μελετητές του εγκολπίου πιστεύουν ότι τα εγκόλπια λειψανοθήκες του Αγίου Δημητρίου σχεδιάστηκαν με μία αρχιτεκτονική λογική που αναπαριστά νοητά τον τάφο του Αγίου Δημητρίου. Δημιουργούν έτσι έναν έγκλειστο, εσωτερικό χώρο, στον οποίον ο ιδιοκτήτης του εγκολπίου 'κατεβαίνει' εκεί ως άλλος προσκυνητής για να αποδώσει τιμές στον Άγιο Δημήτριο. Αυτή η νοητή κατάβαση στον τάφο του Αγίου Δημητρίου επιβεβαιώνεται και από το επίγραμμα του εγκολπίου, στο οποίο ο ίδιος ο τάφος ομιλεί: <εγώ> ὁ παρὼν τάφος <του> μάρτυρος Δημητρίου φέρω οὐχ αἷμα μόνον, ἀλλὰ καὶ μύρον, παρέχων ῥῶσιν τοῖς πόθῳ εἰληφόσιν.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω:

Βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου
(το καπάκι με την παράσταση του δεομένου Αγίου Δημητρίου).

Βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου
(τα θυρόφυλλα με τις παραστάσεις των Αγίων Νέστορα, Λούπο και Κοσμά του Αναργύρου).

Βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου
(έκτυπη εικόνα προτομή του Αγίου Δημητρίου νεκρού με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος,
ενώ ο κάτω χώρος περιείχε το αίμα και το μύρο του Αγίου Δημητρίου).

Βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου
(η πίσω πλευρά του εγκολπίου με το Δέντρο της Ζωής και το τετραγράμματο).

Βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου
(η θέση του εγχάρακτου επιγράμματος).

Βυζαντινό εγκόλπιο λειψανοθήκη με αίμα και μύρο του Αγίου Δημητρίου
(μέρος του εγχάρακτου επιγράμματος).

Ανάμεσα στις πηγές και οι:

The function of text: Byzantine reliquaries with epigrams, 843–1204, Dissertation by Bradley A. Hostetler, Frorida State University, College of Fine Arts, 2016

“Materiality and the Sacred: Byzantine Reliquaries and the Rhetoric of Enshrinement.” by Holger A. Klein. In Saints and Sacred Matter: The Cult of Relics in Byzantium and Beyond, eds. Cynthia Hahn and Holger Klein, 231–52. Dumbarton Oaks Byzantine Symposia and Colloquia 6. Washington, DC: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 2015.