 |
| Οι δύο σπάνιες αργυρές λειψανοθήκες του 4ου αι. Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Θεσσαλονίκη. |
Πρόκειται για δυο ασημένιες λειψανοθήκες του 4ου μ.Χ. αι., που εκτίθενται στην πρώτη αίθουσα του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού με τίτλο: Ο παλαιοχριστιανικός ναός.
Και οι δύο αυτή την περίοδο αντιπροσωπεύουν με την παρουσία τους το Μουσείο, τη Θεσσαλονίκη αλλά και ολόκληρο τον βυζαντινό πολιτισμό σε δύο εκθέσεις που λαμβάνουν χώρα στο εξωτερικό. Η μεν πρώτη στο Πλόβντιβ της Βουλγαρίας και η δεύτερη στην Ουάσιγκτον και κατόπιν στο Λος Άντζελες.
Διαβάστε περισσότερα και δείτε περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω:
Αργυρή λειψανοθήκη
Τέλος 4ου αι. μ.Χ.
Ύψος: 4,2 εκ., μήκος: 8,2 εκ., πλάτος: 4,8 εκ.
Προέλευση: Ανατολικό Νεκροταφείο, οδός Γ’ Σεπτεμβρίου
Λειψανοθήκη κατασκευασμένη από λεπτά φύλλα αργύρου, αποτελείται από ένα ωοειδές κιβωτίδιο με καμπύλο κάλυμμα. Τις τέσσερις όψεις του κιβωτιδίου κοσμούν εγχάρακτοι λατινικοί σταυροί, ενώ ένα εγχάρακτο χριστόγραμμα κοσμεί το κέντρο του καλύμματος.
Στην κάτω όψη της λειψανοθήκης εγχάρακτη επιγραφή δηλώνει το βάρος της με μονάδα βάρους την αργυρή λίτρα: Ου(γγίαι) Δ Γρ(άμματα) ΙΔ, δηλαδή 4 ουγγιές και 14 γραμμάρια, σύνολο 127,306 γραμμάρια αργύρου.
Η λειψανοθήκη βρισκόταν μέσα σε μια μεγαλύτερη κιβωτιόσχημη λειψανοθήκη από μάρμαρο και αποτελούσαν το εγκαίνιο παλαιοχριστιανικού μαρτυρίου.
Βλ. Dr. Panagiotis Kambanis, στο Leaving a mark on history. Treasures from Greek Museums, Κατάλογος περιοδικής έκθεσης, Regional Archaeological Museum-Plovdid, May 30-October 30 2013 & National Archaeological Museum Sofia, November 7, 2013- February 9, 2014, Athens 2013, cat. No.173, p. 186.
==========================================
Αργυρή λειψανοθήκη.
Εργαστήριο Θεσσαλονίκης.
Τέλος 4ου αι. μ.Χ.
Ύψος: 9,5 εκ., μήκος: 12 εκ., πλάτος: 9,5 εκ.
Προέλευση: Νέα Ηράκλεια Χαλκιδικής.
Λειψανοθήκη κατασκευασμένη από λεπτά φύλλα αργύρου, αποτελείται από ένα ορθογώνιο κιβωτίδιο με επίπεδο κάλυμμα που στερεώνεται με μικρά άγκιστρα. Τις τέσσερις όψεις του κιβωτιδίου κοσμούν ανάγλυφες παραστάσεις με θέματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Τεχνοτροπικά, τα ανάγλυφα έχουν έντονα νατουραλιστικά στοιχεία και είναι επηρεασμένα από ελληνιστικά πρότυπα που χαρακτηρίζουν την τέχνη της Κωνσταντινούπολης κατά την εποχή του μεγάλου Θεοδοσίου.
Στην μπροστινή πλευρά εικονίζεται η Παράδοση του Νόμου από το Χριστό στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο (βλ. Ματθ. 16.13-20). Ο Χριστός, εικονίζεται στο κέντρο της παράστασης να παραδίδει το ειλητάριο στον απόστολο Πέτρο, ο οποίος στέκεται αριστερά του σε στάση σεβασμού, κρατώντας σταυρό που απολήγει σε χριστόγραμμα. Δεξιά από το Χριστό, ο απόστολος Παύλος κρατά κλειστό ειλητάριο.
Στην πίσω πλευρά εικονίζονται οι τρεις παίδες στην κάμινο. Ο Ανανίας, ο Αζαρίας και ο Μισαήλ στέκουν ήρεμοι, σε στάση προσευχής, υμνώντας και δοξολογώντας τον Κύριο, ενώ οι φλόγες υψώνονται από το κάτω μέρος της καμίνου. Η θαυματουργή διάσωση των τριών παίδων, όπως αυτή περιγράφεται στο Βιβλίο του Δανιήλ στην Παλαιά Διαθήκη (3.21), συμβολίζει τις ψυχές των ευσεβών, τις οποίες ο θεός προστατεύει από τη φωτιά του Άδη, και την τελική τους λύτρωση με τη βοήθεια του Χριστού.
Στη μία από τις δύο στενές πλευρές του κιβωτιδίου, εικονίζεται ο προφήτης Δανιήλ ανάμεσα σε δύο λιοντάρια, υψώνοντας τα χέρια του σε στάση προσευχής. Η παράσταση αυτή, από τις αρχαιότερες της χριστιανικής τέχνης, συμβολίζει την ψυχή που, με τη Θεία παρέμβαση, προστατεύεται από τις δυνάμεις του κακού, (βλ. Δανιήλ, 6.17, 6.24-5).
Στην άλλη στενή πλευρά της λειψανοθήκης εικονίζεται η παράδοση των Δέκα Εντολών στον Μωϋσή πάνω στο όρος Σινά (βλ. Ἔξοδος, 20, 1-17).
Στην πάνω επιφάνεια του καλύμματος, το μονόγραμμα του Χριστού πλαισιώνεται από τα «αποκαλυπτικά» γράμματα Α και Ω, τα οποία δηλώνουν την αρχή και το τέλος, την αιώνια παρουσία του Θεού μέσα στη δημιουργία του. Τις πλάγιες πλευρές του περιτρέχει βλαστός με φύλλα αμπέλου και σταφύλια.
Το σπάνιο αυτό έργο παλαιοχριστιανικής αργυροχοΐας έχει αποδοθεί στο εργαστήριο μεταλλοτεχνίας της Θεσσαλονίκης από το οποίο προέρχονται και άλλα έργα μικροτεχνίας του 4ου αιώνα. Η λειψανοθήκη βρέθηκε στη Νέα Ηράκλεια της Χαλκιδικής και αποτελούσε το εγκαίνιο κάποιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Το εγκαίνιο, είναι η μικρή εσοχή κάτω από την Αγία Τράπεζα μιας εκκλησίας, όπου εναποτίθενται ιερά λείψανα μαρτύρων, με σκοπό την καθαγίαση της και συνδέεται στενά με τη λατρεία των μαρτύρων και των μαρτυρικών λειψάνων. Σύμφωνα με την Αποκάλυψη του Ιωάννη «και όταν το Αρνίον άνοιξε την Πέμπτη σφραγίδα, είδα κάτω από το ουράνιο θυσιαστήριο τις ψυχές των μαρτύρων, που είχαν σφαγεί κατά τους διωγμούς του Λόγου του Θεού και για τη μαρτυρία του Αρνίου, την οποία είχαν παραλάβει και κρατούσαν ως ανεκτίμητο θησαυρό» (βλ. κεφ. ΣΤ΄, στίχος 9).
Το 787 μ.Χ., η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας, καθιέρωσε την υποχρεωτική κατάθεση λειψάνων στα εγκαίνια των ναών.
Βλ. Dr. Panagiotis Kambanis, στο Heaven & Earth. Art of Byzantium from Greek Collections, Κατάλογος περιοδικής έκθεσης, National Gallery of Art, Washington, October 6, 2013-March 2, 2013 and at J. Paul Getty Museum, Los Angeles, April 9-August 25, 2014, Benaki Museum Athens 2013, cat. no. 38, p...
Δρ. Παναγιώτης Καμπάνης
Αρχαιολόγος-Ιστορικός
Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού
Και οι δύο αυτή την περίοδο αντιπροσωπεύουν με την παρουσία τους το Μουσείο, τη Θεσσαλονίκη αλλά και ολόκληρο τον βυζαντινό πολιτισμό σε δύο εκθέσεις που λαμβάνουν χώρα στο εξωτερικό. Η μεν πρώτη στο Πλόβντιβ της Βουλγαρίας και η δεύτερη στην Ουάσιγκτον και κατόπιν στο Λος Άντζελες.
Διαβάστε περισσότερα και δείτε περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω:
Αργυρή λειψανοθήκη
Τέλος 4ου αι. μ.Χ.
Ύψος: 4,2 εκ., μήκος: 8,2 εκ., πλάτος: 4,8 εκ.
Προέλευση: Ανατολικό Νεκροταφείο, οδός Γ’ Σεπτεμβρίου
 |
| Αργυρή λειψανοθήκη του τέλους του 4ου μ.Χ. αιώνα. |
Λειψανοθήκη κατασκευασμένη από λεπτά φύλλα αργύρου, αποτελείται από ένα ωοειδές κιβωτίδιο με καμπύλο κάλυμμα. Τις τέσσερις όψεις του κιβωτιδίου κοσμούν εγχάρακτοι λατινικοί σταυροί, ενώ ένα εγχάρακτο χριστόγραμμα κοσμεί το κέντρο του καλύμματος.
Στην κάτω όψη της λειψανοθήκης εγχάρακτη επιγραφή δηλώνει το βάρος της με μονάδα βάρους την αργυρή λίτρα: Ου(γγίαι) Δ Γρ(άμματα) ΙΔ, δηλαδή 4 ουγγιές και 14 γραμμάρια, σύνολο 127,306 γραμμάρια αργύρου.
 |
| Η αργυρή λειψανοθήκη του τέλους του 4ου μ.Χ. αιώνα βρισκόταν εγκιβωτισμένη σε μεγαλύτερη μαρμάρινη κιβωτιόσχημη λειψανοθήκη και αποτελούσαν το εγκαίνιο παλαιοχριστιανικού μαρτυρίου. |
Η λειψανοθήκη βρισκόταν μέσα σε μια μεγαλύτερη κιβωτιόσχημη λειψανοθήκη από μάρμαρο και αποτελούσαν το εγκαίνιο παλαιοχριστιανικού μαρτυρίου.
Βλ. Dr. Panagiotis Kambanis, στο Leaving a mark on history. Treasures from Greek Museums, Κατάλογος περιοδικής έκθεσης, Regional Archaeological Museum-Plovdid, May 30-October 30 2013 & National Archaeological Museum Sofia, November 7, 2013- February 9, 2014, Athens 2013, cat. No.173, p. 186.
==========================================
Αργυρή λειψανοθήκη.
Εργαστήριο Θεσσαλονίκης.
Τέλος 4ου αι. μ.Χ.
Ύψος: 9,5 εκ., μήκος: 12 εκ., πλάτος: 9,5 εκ.
Προέλευση: Νέα Ηράκλεια Χαλκιδικής.
 |
| Η αργυρή λειψανοθήκη της Νέας Ηράκλειας. Τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα. Οι τρεις παίδες στην κάμινο και ο προφήτης Δανιήλ ανάμεσα σε δύο λιοντάρια. |
Λειψανοθήκη κατασκευασμένη από λεπτά φύλλα αργύρου, αποτελείται από ένα ορθογώνιο κιβωτίδιο με επίπεδο κάλυμμα που στερεώνεται με μικρά άγκιστρα. Τις τέσσερις όψεις του κιβωτιδίου κοσμούν ανάγλυφες παραστάσεις με θέματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Τεχνοτροπικά, τα ανάγλυφα έχουν έντονα νατουραλιστικά στοιχεία και είναι επηρεασμένα από ελληνιστικά πρότυπα που χαρακτηρίζουν την τέχνη της Κωνσταντινούπολης κατά την εποχή του μεγάλου Θεοδοσίου.
 |
| Η αργυρή λειψανοθήκη της Νέας Ηράκλειας. Εικονίζεται η Παράδοση του Νόμου από το Χριστό στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο. |
Στην μπροστινή πλευρά εικονίζεται η Παράδοση του Νόμου από το Χριστό στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο (βλ. Ματθ. 16.13-20). Ο Χριστός, εικονίζεται στο κέντρο της παράστασης να παραδίδει το ειλητάριο στον απόστολο Πέτρο, ο οποίος στέκεται αριστερά του σε στάση σεβασμού, κρατώντας σταυρό που απολήγει σε χριστόγραμμα. Δεξιά από το Χριστό, ο απόστολος Παύλος κρατά κλειστό ειλητάριο.
 |
| Η αργυρή λειψανοθήκη της Νέας Ηράκλειας. Εικονίζονται οι τρεις παίδες στην κάμινο. |
Στην πίσω πλευρά εικονίζονται οι τρεις παίδες στην κάμινο. Ο Ανανίας, ο Αζαρίας και ο Μισαήλ στέκουν ήρεμοι, σε στάση προσευχής, υμνώντας και δοξολογώντας τον Κύριο, ενώ οι φλόγες υψώνονται από το κάτω μέρος της καμίνου. Η θαυματουργή διάσωση των τριών παίδων, όπως αυτή περιγράφεται στο Βιβλίο του Δανιήλ στην Παλαιά Διαθήκη (3.21), συμβολίζει τις ψυχές των ευσεβών, τις οποίες ο θεός προστατεύει από τη φωτιά του Άδη, και την τελική τους λύτρωση με τη βοήθεια του Χριστού.
Στη μία από τις δύο στενές πλευρές του κιβωτιδίου, εικονίζεται ο προφήτης Δανιήλ ανάμεσα σε δύο λιοντάρια, υψώνοντας τα χέρια του σε στάση προσευχής. Η παράσταση αυτή, από τις αρχαιότερες της χριστιανικής τέχνης, συμβολίζει την ψυχή που, με τη Θεία παρέμβαση, προστατεύεται από τις δυνάμεις του κακού, (βλ. Δανιήλ, 6.17, 6.24-5).
 |
| Η αργυρή λειψανοθήκη της Νέας Ηράκλειας. Στη στενή πλευρά η παράδοση των Δέκα Εντολών στον Μωϋσή πάνω στο όρος Σινά. |
Στην άλλη στενή πλευρά της λειψανοθήκης εικονίζεται η παράδοση των Δέκα Εντολών στον Μωϋσή πάνω στο όρος Σινά (βλ. Ἔξοδος, 20, 1-17).
Στην πάνω επιφάνεια του καλύμματος, το μονόγραμμα του Χριστού πλαισιώνεται από τα «αποκαλυπτικά» γράμματα Α και Ω, τα οποία δηλώνουν την αρχή και το τέλος, την αιώνια παρουσία του Θεού μέσα στη δημιουργία του. Τις πλάγιες πλευρές του περιτρέχει βλαστός με φύλλα αμπέλου και σταφύλια.
Το σπάνιο αυτό έργο παλαιοχριστιανικής αργυροχοΐας έχει αποδοθεί στο εργαστήριο μεταλλοτεχνίας της Θεσσαλονίκης από το οποίο προέρχονται και άλλα έργα μικροτεχνίας του 4ου αιώνα. Η λειψανοθήκη βρέθηκε στη Νέα Ηράκλεια της Χαλκιδικής και αποτελούσε το εγκαίνιο κάποιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Το εγκαίνιο, είναι η μικρή εσοχή κάτω από την Αγία Τράπεζα μιας εκκλησίας, όπου εναποτίθενται ιερά λείψανα μαρτύρων, με σκοπό την καθαγίαση της και συνδέεται στενά με τη λατρεία των μαρτύρων και των μαρτυρικών λειψάνων. Σύμφωνα με την Αποκάλυψη του Ιωάννη «και όταν το Αρνίον άνοιξε την Πέμπτη σφραγίδα, είδα κάτω από το ουράνιο θυσιαστήριο τις ψυχές των μαρτύρων, που είχαν σφαγεί κατά τους διωγμούς του Λόγου του Θεού και για τη μαρτυρία του Αρνίου, την οποία είχαν παραλάβει και κρατούσαν ως ανεκτίμητο θησαυρό» (βλ. κεφ. ΣΤ΄, στίχος 9).
Το 787 μ.Χ., η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας, καθιέρωσε την υποχρεωτική κατάθεση λειψάνων στα εγκαίνια των ναών.
Βλ. Dr. Panagiotis Kambanis, στο Heaven & Earth. Art of Byzantium from Greek Collections, Κατάλογος περιοδικής έκθεσης, National Gallery of Art, Washington, October 6, 2013-March 2, 2013 and at J. Paul Getty Museum, Los Angeles, April 9-August 25, 2014, Benaki Museum Athens 2013, cat. no. 38, p...
Δρ. Παναγιώτης Καμπάνης
Αρχαιολόγος-Ιστορικός
Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου