 |
| Ένα από τα χαρακτικά που δείχνει τον θησαυρό της Βασιλικής του Αγίου Διονυσίου στο Παρίσι. Στην κάτω σειρά και από τα αριστερά προς τα δεξιά, όγδοη η κούπα των Πτολεμαίων επαναχρησιμοποιημένη ως άγιο δισκοπότηρο. |
Η κούπα των Πτολεμαίων είναι ένας κάνθαρος από όνυχα που τώρα βρίσκεται στο Cabinet des Médailles της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας (Bibliothèque Nationale de France) στο Παρίσι. Ο κάνθαρος είναι είδος αρχαίου ελληνικού αγγείου με σώμα σχήματος ποτηριού με κάθετη λαβή αμφίπλευρα, συνδεδεμένη με το χείλος του αγγείου. Ως σκεύος είναι συνδεδεμένο με την λατρεία του θεού Διονύσου και αποτελεί σύμβολό του. Μέχρι το 1791 αποτελούσε μέρος του Θησαυρού της Βασιλικής του Αγίου Διονυσίου (αββαείο Σαιν Ντενί - Basilique Saint-Denis) στο Παρίσι.
Διαβάστε παρακάτω την ιστορία της:
Κλάπηκε το 1804, αλλά ξαναβρέθηκε χωρίς τη χρυσή, διακοσμημένη με πολύτιμους λίθους, βάση της που ανάγεται στην Καρολίγγεια αναγέννηση και είναι γνωστή από ένα χαρακτικό του 1706. Όπως είναι σήμερα έχει ύψος 8,5 εκ και διάμετρο 12,5 εκ.
 |
| Χαρακτικό του 1706 με περιγραφή του Θησαυρού της Βασιλικής του Αγίου Διονυσίου. Η κούπα των Πτολεμαίων με τη χρυσή και διακοσμημένη με πολύτιμους λίθους βάση της. |
Ο όνυχας της κούπας των Πτολεμαίων είναι σκαλισμένος με διάφορες μορφές και παραστάσεις που αναπαριστούν προετοιμασίες για διονυσιακή τελετή. Σήμερα πιστεύεται ότι κατασκευάστηκε μεταξύ του 1ου π.Χ. και 1ου μ.Χ. αιώνα στην Αλεξάνδρεια, αν και οι μελετητές της, τον 17ο αιώνα, την απέδιδαν στον Πτολεμαίο Β΄τον Φιλάδελφο (309 π.Χ. - 246 π.Χ.).
 |
| Η μπροστινή πλευρά της κούπας των Πτολεμαίων. |
 |
| Η πίσω πλευρά της κούπας των Πτολεμαίων. |
Ο Πτολεμαίος Β΄ο Φιλάδελφος (Κως 309 π.Χ. – Αλεξάνδρεια 246 π.Χ.) ήταν Φαραώ της Αιγύπτου από το 283 έως το 245 π.Χ., ο δεύτερος της Δυναστείας των Πτολεμαίων, οι οποίοι κυβέρνησαν τη χώρα κατά την ελληνιστική περίοδο. Ο Πτολεμαίος Β΄παντρεύτηκε την αδελφή του Αρσινόη Β΄, εξού και το Φιλάδελφος, "αυτός δηλ. που αγαπά την αδελφή του". Ο γάμος μεταξύ δυο ομοαίματων αδερφών ήταν ανήκουστος στον ελληνικό κόσμο και πολλοί σκανδαλίστηκαν. Αυτό όμως δεν εμπόδισε τον Πτολεμαίο να απεικονίσει αυτόν και την Αρσινόη ως αδερφές θεότητες και να προωθήσει τη λατρεία των γονέων τους σαν θεούς.
 |
| Χρυσό οκτάδραχμο του Πτολεμαίου Β΄ του Φιλάδελφου. Στον εμπροσθότυπο (αριστερά) ο ίδιος και η αδελφή του Αρσινόη Β΄. Επιγραφή: ΑΔΕΛΦΩΝ. Στον οπισθότυπο (δεξιά) ο πατέρας του Πτολεμαίος Α΄ ο Σωτήρ και η μητέρα του Βερενίκη Α΄. Επιγραφή: ΘΕΩΝ. |
Παρόλα αυτά ήταν ο Πτολεμαίος ο Β΄ που κάλεσε στην Αίγυπτο τα πιο λαμπρά πνεύματα των επιστημών και των γραμμάτων κάνοντάς την λαμπρό κέντρο πολιτισμού. Κάτω από την καθοδήγησή του τα έργα ανοικοδόμησης που είχε ξεκινήσει ο πατέρας του, όπως ο Φάρος και η Βιβλιοθήκη, ολοκληρώθηκαν και το Μουσείον έγινε κέντρο των ελληνικών γραμμάτων, που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί την Ακαδημία των Αθηνών. Επίσης στην εποχή του και κάτω από τη δική του προτροπή και χορηγία ολοκληρώθηκε η μετάφραση των Εβδομήκοντα, όπως είναι από τότε γνωστή, δηλαδή η μετάφραση στα ελληνικά των εβραϊκών ιερών γραφών.
Στη διάρκεια του Πρώιμου Μεσαίωνα, η κούπα των Πτολεμαίων επαναχρησιμοποιήθηκε ως άγιο δισκοπότηρο. Εμφανίζεται στις στέψεις των Γάλλων μοναρχών, κατά τις οποίες οι βασίλισσες της Γαλλίας κοινωνούν από αυτό ακριβώς το δισκοπότηρο.
Στη διάρκεια του Πρώιμου Μεσαίωνα, η κούπα των Πτολεμαίων επαναχρησιμοποιήθηκε ως άγιο δισκοπότηρο. Εμφανίζεται στις στέψεις των Γάλλων μοναρχών, κατά τις οποίες οι βασίλισσες της Γαλλίας κοινωνούν από αυτό ακριβώς το δισκοπότηρο.
Στενά συνδεδεμένο με την κούπα των Πτολεμαίων είναι και το αρχαίο πιάτο των Πτολεμαίων από ελαιοπράσινη σερπεντίνη. Κατά τη διάρκεια του 3ου αιώνα μ.Χ. και πριν από το διάταγμα των Μεδιολάνων χρησιμοποιήθηκε από χριστιανούς ως λειτουργικό σκεύος, αυτοί μάλιστα του πρόσθεσαν και τα οκτώ διακοσμητικά ψάρια. Την εποχή του Κάρολου του Φαλακρού, βασιλιά της Δυτικής Φραγκίας (843–877) και αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (875–877), και με επιχορηγία του ίδιου του βασιλιά, θα διακοσμηθεί, όπως και η κούπα των Πτολεμαίων, με μία χρυσή περιμετρική ζώνη διακοσμημένη με πολύτιμους λίθους που σώζεται μέχρι σήμερα. Αργότερα θα αποτελέσει μέρος του Θησαυρού της Βασιλικής του Αγίου Διονυσίου στο Παρίσι και θα χρησιμεύει ως άγιο δισκάριο, μέχρι το 1793, όταν και θα περιέλθει τελικά στην κατοχή του Μουσείου του Λούβρου, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.
 |
| Το πιάτο από ελαιοπράσινη σερπεντίνη των Πτολεμαίων. Διακοσμήθηκε με οκτώ χρυσά ψάρια τον 3ο αι. από χριστιανούς, την εποχή των διωγμών, και χρησίμευε ως λειτουργικό σκεύος. Με την περιμετρική χρυσή ζώνη της Καρολίγγειας εποχής θα χρησιμοποιείται ως άγιο δισκάριο, μέχρι το 1793, όταν και θα καταλήξει στο Μουσείο του Λούβρου. |
Για τις σχέσεις των Παλαιολόγων με το αββαείο του Αγίου Διονυσίου (Σαιν Ντενί) στο Παρίσι δες και εδώ:
Πηγές:
Βικιπαιδεία (για τις φωτογραφίες της κούπας των Πτολεμαίων)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου