 |
| Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου του Ερρίκου της Φλάνδρας. Σκευοφυλάκειο του Αγίου Μάρκου Βενετίας |
Σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου: κατασκευάστηκε από τον χρυσοχόο Γεράρδο (Gerard), στην Κωνσταντινούπολη, πριν από το 1216.
Ιεροφυλάκιο της σταυροθήκης: Βενετσιάνικο, 1618
Σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου: ξύλο, χρυσός. Ύψος 335 χχ, πλάτος 240 χχ.
Ιεροφυλάκιο της σταυροθήκης: επιχρυσωμένος χαλκός, γυαλί. Ύψος 565 χχ, πλάτος 312 χχ.
Σκευοφυλάκειο του Αγίου Μάρκου Βενετίας, αριθ. 55 (αναφέρεται πρώτη φορά στην απογραφή του 1402: αριθ. 2)
 |
| Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου του Ερρίκου της Φλάνδρας. Σκευοφυλάκειο του Αγίου Μάρκου Βενετίας |
Δείτε περισσότερες φωτογραφίες και διαβάστε περισσότερα παρακάτω:
 |
| Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου του Ερρίκου της Φλάνδρας. Σκευοφυλάκειο του Αγίου Μάρκου Βενετίας |
 |
| Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου του Ερρίκου της Φλάνδρας. Σκευοφυλάκειο του Αγίου Μάρκου Βενετίας |
Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου του Ερρίκου της Φλάνδρας περικλείεται σε γυάλινο ιεροφυλάκιο που έχει ένα πόδι που σχηματίζεται από τρεις γκροτέσκες φιγούρες. Το ιεροφυλάκιο κατά πάσα πιθανότητα κατασκευάστηκε το 1618. Η σταυροθήκη σχηματίζεται από έξι κομμάτια Τιμίου Ξύλου συναρμολογημένα στο σχήμα πατριαρχικού σταυρού. Το σύνολο είναι τοποθετημένο σε μία ζώνη από χρυσό φύλλωμα, με τις οδοντωτές άκρες να αναδιπλώνονται στην όψη του σταυρού. Δύο μακριά φτερωτά φύλλα καμπυλώνουν προς τα έξω από τη βάση του σταυρού, ένα σε κάθε πλευρά, τα οποία χρησιμεύουν ως βάση για δύο αγαλματίδια της Θεοτόκου και του Ιωάννη Ευαγγελιστή με τα κεφάλια τους να ακουμπούν στον κάτω εγκάρσιο βραχίονα του σταυρού.
 |
| Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου του Ερρίκου της Φλάνδρας (λεπτομέρεια) |
Χρυσό αγαλματίδιο του Χριστού είναι καρφωμένο με τρία καρφιά στο Τίμιο Ξύλο. Δύο άλλα ελαφρώς μικρότερα αγαλματίδια, της Εκκλησίας και της Συναγωγής, πατούν στον κάτω εγκάρσιο βραχίονα του σταυρού και στηρίζουν με τα κεφάλια τους τον άνω βραχίονα. Στην άνω διασταύρωση των βραχιόνων υπάρχει ένα χρυσό διάτρητο μενταγιόν ενός φοίνικα με τεντωμένα φτερά, που συμβολίζει την ανάσταση.
 |
| Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου του Ερρίκου της Φλάνδρας (λεπτομέρεια) |
Στο πίσω μέρος, σε κάθε διασταύρωση των βραχιόνων, υπάρχει ένα χρυσό μετάλλιο. Το ανώτερο δείχνει ανάμεσα στον ήλιο και τη σελήνη μια προτομή του Χριστού που ευλογεί. Στο κάτω μενταγιόν απεικονίζεται ο Αμνός του Θεού. Κατά μήκος του χρυσού περιθωρίου γύρω από τον σταυρό υπάρχει μια μακρά λατινική επιγραφή που αποκαλύπτει ακριβώς ποιος κατασκεύασε τη σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου, για ποιον και πότε:
+ CONDIDIT OC SINGNVM GERARDI DEXTERA DINGNUM + QVOD IVSSIT MONDVS REX FRANCVS DVXQVE SECONDVS + GRECORVM DICTVS HENRICVS VT OC BENEDICTVS + BELLO SECVRVS SEMPER MANEAT QVASI MVRVS. AMEN +
 |
| Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου του Ερρίκου της Φλάνδρας (λεπτομέρεια) |
Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου φτιάχτηκε από τον χρυσοχόο Γεράρδο για τον Ερρίκο της Φλάνδρας, τον δεύτερο Λατίνο αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος κυβέρνησε από το 1206 έως το 1216. Η επιγραφή παραπέμπει στο έθιμο των βυζαντινών αυτοκρατόρων να έχουν ένα λείψανο του Τιμίου Ξύλου μπροστά τους ως λάβαρο σε στρατιωτικές εκστρατείες. Έτσι, ο Ερρίκος της Φλάνδρας, αδελφός και διάδοχος του Βαλδουίνου Α΄, διατηρούσε την πρακτική αυτή. Είναι πιθανόν να είχε φτιάξει τη σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου ήδη από τη στέψη του, το 1206. Η ημερομηνία άφιξής της στη Βενετία είναι άγνωστη. Θα μπορούσε να είχε σταλεί πριν από το 1216 από τον ίδιο τον αυτοκράτορα, ο οποίος ήταν χρεωφειλέτης στους Βενετούς, ή μπορεί να έφτασε λίγο μετά τον θάνατό του. Ωστόσο, είναι εξίσου πιθανό να εισήλθε στο Σκευοφυλάκειο του Αγίου Μάρκου Βενετίας, μετά την αποχώρηση των Λατίνων από την Κωνσταντινούπολη το 1261 ή ακόμη και αργότερα, καθώς δεν αναφέρεται σε καμία απογραφή πριν από το 1402. Κάτι από την προσωπικότητα του Γεράρδου του χρυσοχόου φαίνεται σε αυτό το έργο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ήταν Λατίνος που εργαζόταν στην Κωνσταντινούπολη στον κύκλο του αυτοκράτορα. Φαίνεται ότι καταγόταν από την περιοχή του Ρήνου-Μάας ή από τη βόρεια Γαλλία. Η έξυπνη ιδέα να χρησιμοποιηθούν ως καρυάτιδες οι μορφές της Παναγίας και του Ιωάννη Ευαγγελιστή και εκείνες που προσωποποιούν την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη (Εκκλησία και Συναγωγή) φαίνεται εξαιρετικά πρωτότυπη.
Για τον Ερρίκο της Φλάνδρας, δεύτερο αυτοκράτορα της λατινικής αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης (1206-1216), γράφει ο Γεώργιος Ακροπολίτης (1217 ή 1220 - 1282) στο ιστορικό του έργο Χρονική Συγγραφή, που πραγματεύεται γεγονότα της περιόδου από την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους μέχρι την ανακατάληψή της από τους Παλαιολόγους (1204-1262).
Ὁ δ' εἰρημένος Ἐρῆς, εἰ καὶ Φράγγος τὸ γένος ἐτύγχανεν, ἀλλ' οὖν τοῖς Ρωμαίοις καὶ ἰθαγενέσι τῆς Κωνσταντίνου ἱλαρώτερον προσεφέρετο, καὶ πολλοὺς εἶχε τοὺς μὲν τοῖς μεγάλοις τούτου συντεταγμένους, τοὺς δὲ τοῖς στρατιώταις, τὸ δὲ κοινὸν πλῆθος ὡς οἰκεῖον περιεῖπε λαόν.
<πρόχειρη μετάφραση της ΛΕΙΨΑΝΟΘΗΚΗΣ>
Ο εν λόγω Ερρίκος, αν και Φράγκος εκ γενετής, συμπεριφέρθηκε ευνοϊκά στους Ρωμαίους που ήταν γηγενείς της πόλης του Κωνσταντίνου, κατέταξε πολλούς από αυτούς στους άρχοντές του, κάποιους άλλους στους στρατιώτες του, ενώ τον κοινό πληθυσμό τον αντιμετώπιζε ως δικό του λαό.
Τουτουῒ δὲ τοῦ Ἐρῆ τῆς Κωνσταντίνου κατάρχοντος, ἀπεστάλη παρὰ τοῦ πάπα πρὸς τὴν βασιλίδα τῶν πόλεων ἀρχιερεύς, ὃν καὶ λεγάτον αὐτοί φασι, τοὔνομα Πελάγιος, ἅπαντα τὰ προνόμια τοῦ πάπα φέρων· ἐρυθροβαφῆ καὶ γὰρ ὑπεδέδετο πέδιλα, ἐκ τῆς αὐτῆς δὲ χροιᾶς καὶ τὰ ἐνδύματα εἶχε, καὶ ἡ ἐφεστρὶς δὲ τοῦ ἵππου καὶ τὰ χαλινὰ τῷ τοιούτῳ ἐβάπτοντο χρώματι. ἤθους δὲ τυχὼν ἀγριωτέρου καὶ ἀλαζονείᾳ χρώμενος πολλὰ δεινὰ ἐνεδείξατο ἐν τοῖς τῆς Κωνσταντίνου οἰκήτορσι. καὶ ἡ σκῆψις ὡς εὔλογος· ἠνάγκαζε γὰρ τοὺς πάντας τῇ τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης ὑποκύψαι ὑποταγῇ. ἐντεῦθεν καθείργνυντο μοναχοί, ἱερεῖς ἐδεσμοῦντο καὶ ναὸς ἅπας ἐκέκλειστο. καὶ ἦν ἐν αὐτῷ δυοῖν θάτερον, ἢ ὁμολογῆσαι τὸν πάπαν πρῶτον ἀρχιερέα καὶ τούτου τὴν μνήμην ἐν ἱεροτελεστίαις ποιεῖν, ἢ θάνατον εἶναι τῷ μὴ διαπραξαμένῳ τοῦτο τὸ ἐπιτίμιον. τοῦτο εἰς βαρυθυμίαν ἦγε τοὺς οἰκήτορας τῆς Κωνσταντίνου καὶ μάλιστα τῶν ἄλλων τοὺς προύχοντας. οἳ καὶ πρὸς τὸν βασιλέα Ἐρῆν ἀφιγμένοι «ἡμεῖς μὲν» ἔφασαν «ἄλλου γεγονότες γένους καὶ ἄλλον ἀρχιερέα ἔχοντες, ἑαυτοὺς τῷ κράτει σου ὑπετάξαμεν ὥστε σωματικῶς κατάρχειν ἡμῶν, οὐ μήν γε πνευματικῶς καὶ ψυχικῶς. σοῦ μὲν γὰρ ἐν πολέμῳ ὑπερμαχεῖσθαι τῶν ἀναγκαίων, τῶν δ' ἡμετέρων ἐκστῆναι σεβασμάτων καὶ θρησκευμάτων τῶν ἀδυνάτων πάντῃ καθέστηκεν. ἢ γοῦν λῦσον ἡμῖν τὰ ἐπελθόντα δεινὰ ἢ ἄφες ὡς ἐλευθέρους ἐν τοῖς ἰθαγενέσιν ἀφῖχθαι». ταῦτ' εἶπον, κἀκεῖνος μὴ βουλόμενος ἐν στερήσει γενέσθαι τοσούτων καλῶν κἀγαθῶν ἀνθρώπων, καὶ ἄκοντος τοῦ εἰρημένου λεγάτου τούς τε ναοὺς ἀνέῳξε καὶ τοὺς ὅσοι ταῖς εἱρκταῖς ἦσαν κατισχημένοι μοναχούς τε καὶ ἱερεῖς ἀπολέλυκε, καὶ τὸν κατασχόντα τότε τὴν Κωνσταντίνου κλύδωνα κατεστόρησε.
<πρόχειρη μετάφραση>
Όταν αυτός ο Ερρίκος κυβερνούσε την πόλη του Κωνσταντίνου, ο Πάπας έστειλε στη βασίλισσα των πόλεων έναν επίσκοπο (τον οποίο αποκαλούν επίσης λεγάτο) με το όνομα Πελάγιος, ο οποίος είχε όλα τα προνόμια του Πάπα - διότι φορούσε κόκκινα βαμμένα παπούτσια και είχε ρούχα της ίδιας απόχρωσης και η σέλα και τα χαλινάρια του αλόγου του ήταν επίσης βαμμένα με αυτό το χρώμα. Όντας μάλλον άγριος χαρακτήρας και αλαζόνας, προκάλεσε πολλά φοβερά πράγματα στους κατοίκους της πόλης του Κωνσταντίνου. Και η πρόφασή του ήταν φαινομενικά λογική, επειδή εξανάγκαζε όλους να υποταχθούν στην πρεσβυτέρα Ρώμη. Ως εκ τούτου, μοναχοί καταδικάστηκαν, ιερείς ρίχτηκαν στη φυλακή και κάθε εκκλησία έκλεισε. Σε αυτή την κατάσταση, κάποιος μπορούσε να κάνει ένα από τα εξής δύο πράγματα: είτε να αναγνωρίσει τον πάπα ως πρώτο τη τάξει αρχιεπίσκοπο και να τον μνημονεύει στις ιερές ακολουθίες, είτε ο θάνατος ήταν η ποινή για όποιον δεν το έκανε. Το γεγονός αυτό έκανε τους κατοίκους της πόλης του Κωνσταντίνου και, κυρίως, τους προύχοντές τους, βαρύθυμους. Πήγαν στον αυτοκράτορα Ερρίκο και του είπαν: "Παρόλο που είμαστε άλλου γένους και έχουμε άλλον αρχιεπίσκοπο, έχουμε υποτάξει τους εαυτούς μας στη δική σου εξουσία, ώστε να κυβερνάς τα σώματά μας, αλλά όχι τα πνεύματα και τις ψυχές μας. Είναι αναγκαίο να αγωνιζόμαστε για σένα στον πόλεμο, αλλά είναι εντελώς αδύνατο να εγκαταλείψουμε τις πεποιθήσεις και τις πρακτικές μας. Είτε ελευθέρωσέ μας από τα τρομερά πράγματα που μας έχουν συμβεί, είτε άφησέ μας ελεύθερους ανθρώπους για να πάμε στο είδος μας.". Τέτοια είπαν, και εκείνος, επειδή δεν ήθελε να στερηθεί τόσους καλούς ανθρώπους, παρά τη θέληση του εν λόγω λεγάτου, άνοιξε τις εκκλησίες και απελευθέρωσε όλους εκείνους τους μοναχούς και ιερείς που ήταν έγκλειστοι στη φυλακή και ηρέμησε την τρικυμία που κρατούσε την πόλη του Κωνσταντίνου στα χέρια της εκείνη την εποχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου