172 - Η βυζαντινή σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου Fieschi Morgan

Η βυζαντινή σταυροθήκη Fieschi Morgan.

 

Η βυζαντινή σταυροθήκη Fieschi Morgan κατασκευάστηκε στην Κωνσταντινούπολη στις αρχές του 9ου αιώνα (περίπου το 800) από χρυσό, σμάλτο και νιέλο. Έχει διαστάσεις 10,2 x 7,3 εκ. και είναι στην πραγματικότητα μία θήκη που κλείνει με ένα συρόμενο κάλυμμα (καπάκι). Η πάνω πλευρά του καλύμματος είναι διακοσμημένη με σμάλτο και εικονίζει την Σταύρωση, καθώς και προτομές αγίων, ενώ η κάτω του πλευρά έχει τέσσερα επεισόδια  από τη ζωή του Χριστού. Προτομές αγίων εικονίζονται επίσης περιμετρικά της σταυροθήκης. Το κάλυμμα  αποκαλύπτει στο εσωτερικό πέντε μεγάλα διάχωρα σε σχήμα σταυρού που περιείχαν κάποτε Τίμιο Ξύλο και πιθανότατα μικρολείψανα των αγίων που εικονίζονται στην σταυροθήκη. Το Τίμιο Ξύλο και τα λείψανα λανθάνουν σήμερα.

Το κάλυμμα της βυζαντινής σταυροθήκης. Η Σταύρωση στο κέντρο με την Θεοτόκο και τον Ιωάννη
και δεκατέσσερεις προτομές αγίων περιμετρικά. Εικονίζονται οι Άγιοι Δημήτριος, Ευστάθιος, Λαυρέντιος, Λουκάς,
Μάρκος, Θωμάς, Ιάκωβος, Γρηγόριος ο Θαυματουργός, Κοσμάς, Δαμιανός, Αντώνιος, Ιούδας, Ματθαίος και Βαρθολομαίος. 

      
Η σταυροθήκη ήταν κάποτε στην κατοχή του Πάπα Ιννοκέντιου του Γ', ο οποίος, ως γνωστόν, υποστήριξε την Δ' Σταυροφορία. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, οι μοναχοί του Αγίου Όρους απευθύνθηκαν σε αυτόν, καθώς οι Σταυροφόροι τους κακομεταχειρίστηκαν. Ο Ιννοκέντιος τους πήρε υπό την προστασία του και στις επιστολές του (ΧΙΙΙ, 40 XVI, 168) αποτίει φόρο τιμής στις μοναστικές αρετές τους. Η βυζαντινή σταυροθήκη Fieschi Morgan είναι από το 1917, κατόπιν δωρεάς, τμήμα του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης.

Προτομές αγίων στις τέσσερεις πλευρές περιμετρικά της βυζαντινής σταυροθήκης.
Εικονίζονται οι Άγιοι Αναστάσιος, Νικόλαος, Πέτρος, Παύλος, Ιωάννης, Ανδρέας,
Παντελεήμων, Ευστράτιος, Μερκούριος, Πλάτων, Θεόδωρος, Προκόπιος και Γεώργιος.

Δείτε ακόμα έντεκα φωτογραφίες παρακάτω:

Οι Άγιοι Αναστάσιος και Νικόλαος.

Οι Άγιοι Πέτρος, Παύλος, Ιωάννης και Ανδρέας.

Οι Άγιοι Παντελεήμων, Ευστράτιος και Μερκούριος.

Οι Άγιοι Πλάτων, Θεόδωρος, Προκόπιος και Γεώργιος.

Το κάτω μέρος του συρόμενου καλύμματος της βυζαντινής σταυροθήκης.
Εικονίζονται τέσσερα επεισόδια από τη ζωή του Χριστού.

Το κάτω μέρος της βυζαντινής σταυροθήκης Fieschi Morgan.

Πηγή:

Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη)