76 - Το σύγχρονο εμπόριο αγίων λειψάνων στη Δύση

Μεταλλική λειψανοθήκη με ιερά λείψανα αγίων και μαρτύρων "δεμένα" με ειδικές σφραγίδες. Η αυθεντικότητά τους αποδείχτηκε από τα Βασιλικά Αρχεία της πόλης Courtrai του Βελγίου. Το αυθεντικό  σφράγισμά τους έγινε μεταξύ των ετών 1682 - 1699. Σήμερα πωλούνται από τον φημισμένο Ολλανδικό Οίκο Αντικέρ FLUMINALIS (Απρίλιος 2013).

Έχω διαβάσει ότι για πολλά χρόνια δεν είχε χειροτονηθεί κανένας ιερέας στο Βέλγιο από την Καθολική Εκκλησία. Ναοί κλείνουν λόγω έλλειψης ποίμνιου ή αλλάζουν χρήση - παύουν πια να είναι ναοί. Τα περισσότερα μοναστήρια, αββαεία όπως λέγονται εδώ, έχουν κλείσει ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα και τα ελάχιστα που επιβιώνουν ακόμα απασχολούνται κατά κύριο λόγο με την επιστημονική έρευνα και τις εκδόσεις. 'Ετσι σταδιακά, το περιεχόμενο των εκκλησιών και των αββαείων, από την επίπλωσή τους μέχρι τη διακόσμησή τους, ανάμεσα στα οποία ιερά σκεύη, αλλά και λειψανοθήκες με λείψανα αγίων και μαρτύρων, πλειστηριάζονται και καταλήγουν στους αντικέρ και στην ελεύθερη αγορά προς πώληση. Βέβαια αρκετά καταλήγουν σε μουσεία ή ακόμη και σε άλλες εκκλησίες, σε άλλες χώρες.

Σκεφτόμουν να γράψω μερικές αναρτήσεις με θέμα το σύγχρονο εμπόριο ιερών λειψάνων στη Δύση, όπως αυτό αντικατροπτίζεται στο παγκόσμιο διαδίκτυο και ιδιαίτερα τώρα που όπως φαίνεται η αγορά αυτή μοιάζει να ανθεί, αλλά το θέμα είναι τεράστιο για τον γράφοντα και έτσι θα ξεκινήσω με κάτι απλό: τα μικροτεμάχια λειψάνων με πιστοποιητικό αυθεντικότητας.

Μικροτεμάχια λειψάνων με τα πιστοποιητικά αυθεντικότητάς τους.

Τα περισσότερα ιερά λείψανα συνοδεύονται από ένα έγγραφο που πιστοποιεί την αυθεντικότητά τους και συνήθως είναι γραμμένο στα λατινικά. Βέβαια πολλές φορές, επειδή τα λείψανα τοποθετούνται σε θήκες προς προσκύνηση πάνω στα αλτάρια των καθολικών εκκλησιών, ενώ τα πιστοποιητικά σε κάποιο συρτάρι, σε κάποιο γραφείο, είναι σχετικά εύκολο τα πιστοποιητικά αυθεντικότητας να εκπέσουν και να χαθούν στο διάβα του χρόνου.

Το έγγραφο που συνοδεύει τα λείψανα αναφέρεται συνήθως ως έγγραφο πιστοποίησης αυθεντικότητας λειψάνου. Αυτό το έγγραφο περιέχει μια ποικιλία από χρήσιμες και αναγκαίες πληροφορίες.

Στην κορυφή του εγγράφου είναι το όνομα των αρχών που έχουν πιστοποιήσει το λείψανο ως γνήσιο. Στο κύριο μέρος βρίσκονται επίσης το όνομα του ανθρώπου από τον οποίον προέρχεται το λείψανο και μερικές φορές η αιτία αγιοσύνης του. Υπάρχει επίσης μια περιγραφή του ίδιου του λειψάνου καθώς και της θήκης στην οποία τοποθετήθηκε. Στο κάτω μέρος βρίσκονται η ημερομηνία έκδοσης, η σφραγίδα του γραφείου, ο αριθμός μητρώου και η υπογραφή του προσώπου που πιστοποιεί την αυθεντικότητα του λειψάνου.

Όταν το λείψανο είναι μικροτεμάχιο περιέχεται σε θήκη που ενσωματώνεται στο έγγραφο. Στη πίσω μεριά υπάρχει μια σφραγίδα από κόκκινο κερί. Το λείψανο το ίδιο συγκρατείται στη θέση του μέσα στο μενταγιόν από ίνες (κλωστές) που περνούν από πάνω του. Οι ίνες διαπερνούν το έγγραφο και τη θήκη και διασταυρώνονται από αντίθετες πλευρές. Όλο το σύμπλεγμα των ινών σφραγίζεται με κερί που φέρει τα διακριτικά της θρησκευτικής αρχής που εκδίδει το έγγραφο. Αυτή η σφραγίδα και η διαδικασία κλειδώματος (ίνες και σφραγίδα) δεν πρέπει ποτέ κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες να σπάσουν, αφού προστατεύουν την ακεραιότητα και την εγκυρότητα της πιστοποίησης της αυθεντικότητας του λειψάνου. Ακόμη και αν το έγγραφο έχει χαθεί, αλλά η σφραγίδα είναι άθικτη, είναι δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο, να πάρει ο ιδιοκτήτης του νέο έγγραφο πιστοποίησης αυθεντικότητας λειψάνου που θα παραχθεί στη Ρώμη.

Μερικά παραδείγματα του τρόπου του κλειδώματος των λειψάνων με σφραγίδα και ίνες:

 

Λείψανα με τις θήκες τους αλλά χωρίς τα πιστοποιητικά αυθεντικότητάς τους:

Διάφορα λείψανα.

Διάφορα λείψανα.

 

Ας δούμε ἐνα παράδειγμα λειψανοθήκης με οστέινο μικρολείψανο του Ιγνάτιου Λογιόλα, ιδρυτή των Ιησουιτών, και το έγγραφο αυθεντικότητας που το συνοδεύει σε μετάφραση (ιδωτική συλλογή).

Αριστερά η λειψανοθήκη στην οποία ενσωματώθηκε το μικρολείψανο του Ιγνάτιου Λογιόλα. Αρχικά βρισκόταν επικολλημένο πάνω στο έγγραφο πιστοποίησης αυθεντικότητας λειψάνου (δες παρακάτω) σε ειδική θήκη. Στο κέντρο η μικρή θήκη με το μικροτεμάχιο λειψάνου (βρίσκεται στο κέντρο του αστεροειδούς άνθους στην κορυφή). Δεξιά πίνακας με το πορτραίτο του Ιγνάτιου Λογιόλα από τον Francisco Zurbaran.

Έγγραφο πιστοποίησης αυθεντικότητας λειψάνου Ιγνάτιου Λογιόλα.

Το παραπάνω έγγραφο της φωτογραφίας αναφέρεται συνήθως ως "έγγραφο πιστοποίησης αυθεντικότητας λειψάνου". Λαμβάνοντας υπόψη τις καταχρήσεις που συνέβησαν εξαιτίας της επιθυμίας κατοχής λειψάνων κατά τον Μεσαίωνα, η Σύνοδος του Τρέντο (σύνοδος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας που συνήλθε στο Τρέντο της Ιταλίας, μεταξύ Δεκεμβρίου 1545 - 1563 και εξέδωσε πολυάριθμα διατάγματα μεταρρύθμισης) αποφάσισε ότι όλα τα λείψανα πρέπει να συνοδεύονται από ένα τέτοιο έγγραφο. Είναι συνήθως γραμμένο στα λατινικά, αλλά αυτό δεν είναι προαπαιτούμενο. Δεν είναι λοιπόν ασυνήθιστο να το βρεί κανείς γραμμένο στα ιταλικά, γαλλικά, ισπανικά, ακόμα και αγγλικά πχ στην περίπτωση μερικών πρόσφατων λειψάνων από την Αμερική.

Αν και η ακριβής διατύπωση μπορεί να διαφέρει ελαφρώς, η βασική μορφή είναι η ίδια για όλα.

Μια πρόχειρη μετάφραση του λατινικού πρωτότυπου για το συγκεκριμένο έγγραφο παρέχεται παρακάτω:

CLEMENS ελέω Θεού Επίσκοπος Velletri

Η Αυτού Αιδέσιμη Σεβασμιότητα Καρδινάλιος MICARA,

Γενικός Βικάριος της Ρωμαϊκής Κουρίας της Αυτού Υπερπαναγιότητος του Πάπα,

συμμετέχων ως Τακτικός Του Δικαστής κτλ

   Βεβαιώνουμε και μαρτυρούμε σε όλους εκείνους που από κοινού ή μεμονωμένα θα επιθεωρήσουν το παρόν έγγραφο ότι, προς δόξα του Παντοδύναμου Θεού και όλων των Αγίων Του, πιστοποιούμε ότι τα ιερά αυτά τεμαχίδια προέρχονται από τα οστά του Αγίου Ιγνάτιου Λογιόλα, τα οποία έχουν ληφθεί από την αυθεντική τους θέση και ευλαβικά τοποθετήθηκαν σε στρογγυλή ασημένια θήκη με κρύσταλλο, σταθερά κλειστή, δεμένη με μεταξωτή κορδέλα κόκκινου χρώματος και με την σφραγίδα μας, και ότι παραχωρούμε την άδεια κατοχής τους, τη μεταφορά τους έξω από την Πόλη (ενν. τη Ρώμη) και τη δημόσια έκθεσή τους προς προσκύνηση των πιστών. Παρά ταύτα, υπενθυμίζουμε στους πιστούς, στα χέρια των οποίων αυτά τα ιερά λείψανα βρίσκονται τώρα ή στους οποίους θα βρεθούν στο μέλλον, ότι δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να τα πουλήσουν ή να τα ανταλλάξουν με είδη που προορίζονται για αντικείμενα εμπορικής διαπραγμάτευσης.

   Ως απόδειξη των ανωτέρων, εντελλόμαστε ότι το έγγραφο πιστοποίησης αυθεντικότητας λειψάνου, υπογεγραμμένο κατωτέρω από Εμάς ή από τους αξιότιμους Αναπληρωτές μας, και επικυρωμένο με τη σφραγίδα μας, θα πρέπει να ετοιμασθεί από τον κατωτέρω υπογράφοντα Φύλακα των Ιερών Λειψάνων.

Ρώμη, από την έδρα μας, 30 Δεκεμβρίου του έτους 1964

Αρ. μητρώου 1975    [2 υπογραφές]

Οι κυριότεροι λατινικοί όροι που χρησιμοποιούνται στα πιστοποιητικά αυθεντικότητας λειψάνων:

     applicasse et Lanceae Domini cuspidi - άγγιξε την Ιερά Λόγχη

     applicasse et Sudarri Veronicae - άγγιξε το Μανδήλιο της Βερόνικας

     applicasse et vivicae Crucise - άγγιξε τον Τίμιο Σταυρό

     arca mortuaria - λειψανοθήκη

     arca sepulerali- φέρετρο

     beatae mariae virginis, B.V.M. -Παναγία

     breviario - σύνοψη προσευχών

     coronse spinse D.N.J.C. - Ακάνθινος Στέφανος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού

     [cravio] corporis - σώμα

     de velo - από το πέπλο

     domini nostri jesu christi, D.N.J.C. - Ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός (Κ.Η.Ι.Χ.)

     domo - οίκος

     ex bireto - από το σκούφο (καθολικού ιερέα)

     ex capillus - από την κόμη

     ex capsa -από το φέρετρο

     ex carne - από τη σάρκα, σώμα

     ex cineribus - από τις στάχτες

     ex indumentes - από τα άμφια

     ex indumentis - από υφάσματα που άγγιξαν πρώτης ή δεύτερης κατηγορίας λείψανα (δες παρακάτω)

     ex indumento - από το ρουχισμό

     ex ligneo pulvere, mixto pulveri corporis, quem residuum continebat prima

         capsa funeralis - από σκόνη ξύλου που αναμείχθηκε με σκόνη του σώματος (ενν. μέσα στο ξύλινο φέρετρο)

     ex ossibus - από τα οστά

     ex pallio - από τον μανδύα

     ex pelle - από το δέρμα
     ex pluviali - από άμφια

     ex praecordis - από το στομάχι ή από τη κοιλιά

     ex praesepis - από τον γενέθλιο τόπο του Κ.Η.Ι.Χ.

     ex sepulerali - από το φέρετρο

     ex spongia - από το σπόγγο

     ex sportula -  (?)

     ex stipite affixionis - (?)

     ex strato - από το καλύπτον (ενν. ύφασμα κτλ)

     ex subucula - από το χιτώνα

     ex tela serica quae tetigit cor - από μεταξωτό ύφασμα που ακούμπησε την καρδιά

     ex tunica - από το χιτώνα

     ex velo - από το πέπλο

     mensae coenae D.N.J.C. - από την αίθουσα του Μυστικού Δείπνου

     sindonis D.N.J.C. - από το σάβανο του Κ.Η.Ι.Χ. (οθόνια)

Αρχικά που ακολουθούν το όνομα :

     AP. - Απόστολος

     C. - Ομολογητής

     D. - Πατέρας της Εκκλησίας (;)

     E. - Επίσκοπος

     EV. - Ευαγγελιστής

     F. - Ιδρυτής Τάγματος (ενν. μοναστικού)

     Lev. - Διάκονος

     M. - Μάρτυρας
     Mil. - Στρατιωτικός

     Poen. - Πνευματικός

     PP. - Πάπας

     Reg. - Βασιλιάς ή Βασίλισσα

     V. - Παρθένος

     V.M. - Παναγία

     Vid. - Χήρα

Γενικά τα λείψανα χωρίζονται στον ρωμαιοκαθολικό κόσμο σε τρεις κατηγορίες:

Πρώτη κατηγορία

Λείψανα της πρώτης κατηγορίας είναι όλα τα μέρη του σώματος του αγίου, ειδικά τα τεμάχια από τα οστά τους. Των Αγίων και Μαρτύρων, των οποίων τα σώματα κάηκαν, η τέφρα μετρά, επίσης, ως λείψανο της πρώτης κατηγορίας. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται και τα βιβλικά λεγόμενα λείψανα, τα αντικείμενα δηλαδή που συνδέονται με τον Χριστό ή την Θεοτόκο άμεσα, όπως τα όργανα του Πάθους κτλ

Δεύτερη κατηγορία

Λείψανα της δεύτερης κατηγορίας, είναι αντικείμενα που οι άγιοι έχουν αγγίξει στη διάρκεια της ζωής τους, ειδικά τα αντικείμενα που έχουν κάποιο ειδικό βιογραφικό ενδιαφέρον. Αυτό περιλαμβάνει επίσης τα ράσα και τα ενδύματα των αγίων, όπως και τα όργανα των βασανιστηρίων και των όπλων, μέσω των οποίων βρήκαν το θάνατο, πχ οι μάρτυρες.

Τρίτη κατηγορία

Λείψανα της τρίτης κατηγορίας είναι τα αντικείμενα που έχουν έρθει σε επαφή με τα λείψανα της πρώτης κατηγορίας. Μερικές φορές οι άνθρωποι δηλώνουν ως τρίτης κατηγορίας λείψανα, αντικείμενα που άγγιξαν δεύτερης κατηγορίας λείψανα, αλλά στην πραγματικότητα αυτά δεν κατηγοριοποιούνται ως τέτοια.

Προσοχή: Κατά τον Μεσαίωνα ήταν πολύ συνηθισμένο να αγγίζουν ένα αυθεντικό τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού (πρώτης κατηγορίας λείψανο) με ένα κομμάτι ξύλο. Αυτό το κομμάτι ξύλου γινόταν έτσι ένα τρίτης κατηγορίας λείψανο. Στη συνέχεια, έκοβαν αυτό το κομμάτι ξύλου σε πολλά μικρά κομμάτια και τα έβαζαν σε λειψανοθήκες ή άλλες θήκες. Έτσι μπορεί να αναμένει κανείς ότι σταυροθήκες με τεμάχια Τιμίου Σταυρού που εμφανίζονται χωρίς τα κατάλληλα έγγραφα να είναι στην πραγματικότητα τρίτης κατηγορίας λείψανα.

Ας δούμε και μερικά ακόμα παραδείγματα που προέρχονται από τον πολύ γνωστό και σοβαρό Ολλανδικό Οίκο Αντικέρ FLUMINALIS (http://www.fluminalis.com/) που ειδικεύεται στην πώληση διακοσμητικών στοιχείων και άλλων αντικειμένων από εκκλησίες, μοναστήρια και πύργους.

Από την ιστοσελίδα του γνωστού Οίκου Αντικέρ FLUMINALIS που ειδικεύεται στην αγορά και πώληση διακοσμητικών στοιχείων από εκκλησίες, μοναστήρια και πύργους. Αριστερά το πεδίο Relics (=Λείψανα) σε οδηγεί στα διαθέσιμα λείψανα που πωλούνται από τον Οίκο. Δείτε επίσης Reliquary (=Λειψανοθήκη), New arrivals (=Νέες αφίξεις) και New Arrivals 2013 (=Νέες αφίξεις 2013).

Μία από τις αίθουσες του Οίκου Αντικέρ FLUMINALIS.

 

Έγγραφο πιστοποίησης αυθεντικότητας λειψάνου του Αποστόλου Ιακώβου.

 

Το όνομα του Αγίου στο πιστοποιητικό αυθεντικότητας
(ex ossibus S. Iakobi Maj. Apostoli = εκ των οστών του Αγ. Ιακώβου εκ των Μεγ. Αποστόλων).

Η θήκη - λειψανοθήκη με το οστέινο μικροτεμάχιο λειψάνου του Αποστόλου Ιακώβου (St. Jacques).

Διάφορα λείψανα.

Λείψανο Αγίου Μάρτυρος Ιππολύτου.

Διάφορα λείψανα.

Λείψανα αγίων και μαρτύρων.

Σταυροθήκη με τεμάχιο Τιμίου Σταυρού.

Λείψανα των Αγίων Μαρτύρων Πρόσπερου και Μαξίμου.

Οστέινο μικροτεμάχιο της Αγίας Άννας πάνω σε αυτό το χέρι που είναι από κερί (wax).
Μικρολείψανα άλλων αγίων περιμετρικά του χεριού.

Μπορείτε να δείτε επίσης μερικές "διαφημιστικές" παρουσιάσεις λειψάνων προς πώληση από τον Αμερικάνικο οίκο αντικέρ The Russian Store (http://www.russianstore.com/relics.htm) εδώ:

Μπροσούρες λειψάνων προς πώληση by leipsanothiki