Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατέρρευσε όταν η πρωτεύουσα της, η Κωνσταντινούπολη, έπεσε στα χέρια των Οθωμανών, την άνοιξη του 1453. H βυζαντινή καλλιτεχνική παράδοση, όμως, συνέχισε να επηρεάζει την παραγωγή της Ορθόδοξης χριστιανικής τέχνης. Το εγκόλπιο λειψανοθήκη που παρουσιάζεται εδώ είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα αυτής της συνεχούς παράδοσης της βυζαντινής τέχνης μετά το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που δεν έχει τυχαία αποκληθεί Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο.
 |
| Το εσωτερικό μέρος σπάνιου μεταβυζαντινού εγκολπίου λειψανοθήκη από τις Σέρρες. Έφερε έξι μικρούς χώρους για τοποθέτηση λειψάνων και ξέχωρο σταυρό στο κεντρικό εσωτερικό μέρος του, πιθανότατα με τεμάχιο Τιμίου Ξύλου. Έχει επίσης κτητορική επιγραφή, σπάνιο για εγκόλπια, περιμετρικά του εσωτερικού χώρου. |
Το εγκόλπιο αποτελείται από μία αρθρωτή εξωτερική θήκη που περιλαμβάνει μία μικρότερη στο εσωτερικό της. Το κεντρικό χαρακτηριστικό της εξωτερικής θήκης είναι ένας αμέθυστος με ημιανάγλυφη παράσταση της Παναγίας Βρεφοκρατούσας. Η εξωτερική θήκη ανοίγει για να αποκαλύψει ένα μικρό σταυρό λειψανοθήκη στο κεντρικό διαμέρισμα του πίσω καλύμματος, ο οποίος πλαισιώνεται από έξι άλλους μικρούς χώρους για τοποθέτηση λειψάνων. Το εγκόλπιο φέρει επίσης κτητορική επιγραφή, κάτι σπάνιο για εγκόλπιο και για την εποχή. Η επιγραφή ονομάζει τον αρχικό κάτοχό του, που ήταν ο Αρσένιος, μητροπολίτης Σερρών και Υπέρτιμος έξαρχος Καισαρείας και Καππαδοκίας. Το εγκόλπιο πιθανότατα κατασκευάστηκε στις Σέρρες στα μέσα του 16ου αιώνα. Οι Σέρρες, ήταν γνωστό κέντρο καλλιτεχνικής παραγωγής τον 16ο αιώνα. Μία μεταγενέστερη επιγραφή αναφέρει ότι ο Αρσένιος δώρισε το εγκόλπιο στη Μονή της Αγίας Τριάδος την αποκαλούμενη Έσοπτρον στο νησί της Χάλκης, κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Το εγκόλπιο πιθανώς περιείχε τεμάχιο Τιμίου Ξύλου και άλλα λείψανα που όμως σήμερα λανθάνουν.
Επιγραφές:
Στο εγκόλπιο (με νίελο): + ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΕΡΙΩΤΑΤΟΥ ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΚΑΙ ΥΠΕΡΤΙΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΠΟΝ ΕΠΕΧΟ(Ν)ΤΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΣ ΚΑΠΑΔΟΚΙΑΣ ΚΙΡΗΟΣ ΒΟΥΘΟΣ
Επιγραφές:
Στο εγκόλπιο (με νίελο): + ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΕΡΙΩΤΑΤΟΥ ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΚΑΙ ΥΠΕΡΤΙΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΠΟΝ ΕΠΕΧΟ(Ν)ΤΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΣ ΚΑΠΑΔΟΚΙΑΣ ΚΙΡΗΟΣ ΒΟΥΘΟΣ
Στον σταυρό: Ι(ΗΣΟΥ)Σ Χ(ΡΙΣΤΟ)Σ - Ο Β(Α)Σ(Ι)Λ(ΕΥΣ) Τ(ΩΝ) Ι(ΟΥΔΑΙΩΝ) - ΕΞΗΓΟΡΑΣΑΣ ΗΜΑΣ ΤΩ ΤΙΜΙΩ ΣΟΥ ΕΜΑΤΙ ΤΩ ΣΤ(ΑΥ)ΡΩ ΠΡΟΣΗΛΩΘΕΙΣ
Περιμετρικά του σταυρού: + αφιεροθ(η) παρα του υεροτα(του) μιτροπολειτου σερον κιρ αρσενιου εν τει μιονει της αγιας (τρια)δος της ονομαζομενης εσοπτρου εν Χαλκι τη νησω
Υλικό: Χρυσός, αμέθυστος, σμαράγδια, ρουμπίνια, μαργαριτάρια, ημιπολύτιμοι λίθοι, νίελο
Διαστάσεις: το εγκόλπιο 8,6 × 7,1 × 1,6 εκ. και ο σταυρός 5,2 × 3,2 × 0,6 εκ.
Κατοχή: Henry Walters (ημερομηνία και τρόπος απόκτησης άγνωστοι) και έπειτα Walters Art Museum της Βαλτιμόρης (1931, με κληροδότημα).
Δείτε περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω:
 |
| Η εξωτερική πλευρά του εγκολπίου. Αμέθυστος με ημιανάγλυφη παράσταση της Παναγίας Βρεφοκρατούσας. Επιγραφή: Μ(ΗΤΗ)Ρ Θ(ΕΟ)Υ. Συρματερός χρυσός με σμαράγδια, ρουμπίνια, μαργαριτάρια και ημιπολύτιμους λίθους. |
 |
| Η πίσω εξωτερική πλευρά του εγκολπίου. |
 |
| Το εσωτερικό μέρος του εγκολπίου με τους επτά συνολικά χώρους για το σταυρό και τα λείψανα. Κτητορική επιγραφή: + ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΕΡΙΩΤΑΤΟΥ ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΚΑΙ ΥΠΕΡΤΙΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΠΟΝ ΕΠΕΧΟ(Ν)ΤΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΣ ΚΑΠΑΔΟΚΙΑΣ ΚΙΡΗΟΣ ΒΟΥΘΟΣ. |
 |
| Ο σταυρός του εγκολπίου. Επιγραφές: Ι(ΗΣΟΥ)Σ Χ(ΡΙΣΤΟ)Σ Ο Β(Α)Σ(Ι)Λ(ΕΥΣ) Τ(ΩΝ) Ι(ΟΥΔΑΙΩΝ) ΕΞΗΓΟΡΑΣΑΣ ΗΜΑΣ ΤΩ ΤΙΜΙΩ ΣΟΥ ΕΜΑΤΙ ΤΩ ΣΤ(ΑΥ)ΡΩ ΠΡΟΣΗΛΩΘΕΙΣ. |
Πηγές:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου