128 - Ο σταυρός που φημολογούνταν ότι προερχόταν από το Ιερό Παλάτιο των Βυζαντινών

Ο χρυσός βυζαντινός σταυρός λειψανοθήκη.
Φημολογούνταν ότι προερχόταν από το Ιερό Παλάτιο
των Βυζαντινών στην Κωνσταντινούπολη.
Κάποτε μέρος της μυθικής συλλογής αντικειμένων τέχνης
του βαθύπλουτου Βέλγου μαικήνα Adolphe Stoclet.
Σήμερα ένα από τα αριστουργήματα
του Βρετανικού Μουσείου.

Αυτό ο υπέροχος χρυσός σταυρός λειψανοθήκη φημολογούνταν ότι προερχόταν από το Ιερό ή Μέγα Παλάτιον των Βυζαντινών στην Κωνσταντινούπολη. Αποτελούσε κάποτε μέρος της μυθικής συλλογής του βαθύπλουτου Βέλγου Adolphe Stoclet (1871 - 1949), εργοστασιάρχη, τραπεζίτη, αλλά και μαικήνα της τέχνης, πριν περιέλθει στην κατοχή του Βρετανικού Μουσείου. Το Βρετανικό Μουσείο θεωρεί αυτόν τον βυζαντινό σταυρό ένα από τα αριστουργήματα που κατέχει (highlights).
  

Το Μέγαρο Στόκλετ, η ιδιωτική κατοικία του εκατομμυριούχου τραπεζίτη Adolphe Stoclet, βρίσκεται στις Βρυξέλλες και είναι μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αρχιτεκτονήματα του βιενέζικου κινήματος της «Απόσχισης» στην Ευρώπη, που ήταν επηρεασμένο από το ευρωπαϊκό Αρ Νουβό. Το Μέγαρο Στόκλετ σχεδιάστηκε από τον Αυστριακό αρχιτέκτονα Josef Hoffmann και οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1905 και 1911 από το «Βιενέζικο Εργαστήριο» (Wiener Werkstätte), το οποίο διαμόρφωσε το εσωτερικό του κτιρίου σε απόλυτη αρμονία με το αρχιτεκτονικό ύφος της όλης κατασκευής. Η τραπεζαρία στο εσωτερικό διακοσμείται από μια εκπληκτική ζωφόρο 14 μέτρων, που τιτλοφορείται «Εκπλήρωση», έργο του διάσημου Αυστριακού ζωγράφου Gustav Klimt. Μέρος της μυθικής συλλογής έργων τέχνης του Adolphe Stoclet βρισκόταν εδώ. Πιθανότατα και ο βυζαντινός σταυρός.

Το Μέγαρο Στόκλετ είναι και ένα έργο βαθύτατα επηρεασμένο από την Αρχαία Ελλάδα,
ακόμη και αρχιτεκτονικά.

   

Ο σταυρός λειψανοθήκη κατασκευάστηκε από χρυσό και σμάλτο στις αρχές του 11ου αιώνα στην Κωνσταντινούπολη. Απεικονίζει στην πίσω πλευρά την Θεοτόκο ολόσωμη σε στάση δέησης, ενώ αριστερά και δεξιά βρίσκονται οι προτομές του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου και του Αγίου Γρηγορίου του Θαυματουργού που ταυτοποιούνται από ελληνικές επιγραφές. Στη μπροστινή πλευρά το σμάλτο έχει εκπέσει, αλλά πιθανότατα απεικόνιζε τον Ιησού Χριστό. Το σμάλτο είναι κατασκευασμένο με τη τεχνική Senkschmelz (ο όρος είναι γερμανικός, δεν γνωρίζω αν υπάρχει αντίστοιχος ελληνικός), κατά την οποία οι φιγούρες που σχηματίζονται πάνω στο γυμνό μέταλλο, μοιάζουν να επιπλέουν πάνω σε χρυσό κάμπο. Ο δακτύλιος ανάρτησης ξεβιδώνει και αποκαλύπτει το εσωτερικό του σταυρού που σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη ενέκλειε στο εσωτερικό του τεμάχιο Τιμίου Ξύλου ή άλλο λείψανο που τώρα λανθάνει.

Διαστάσεις:

Ύψος: 6,120 εκατοστά (σταυρός)
Πλάτος: 3,090 εκατοστά
Πάχος: 8,700 χιλιοστά
Μήκος: 62,200 εκατοστά (αλυσίδα) 

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω:

Η πίσω πλευρά του χρυσού βυζαντινού σταυρού.
Η Θεοτόκος δεομένη ανάμεσα στις προτομές
του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου και
του Αγίου Γρηγορίου του Θαυματουργού.

Η μπροστινή πλευρά του χρυσού βυζαντινού σταυρού.
Το σμάλτο που κάποτε τον διακοσμούσε έχει εκπέσει.

Ο χρυσός βυζαντινός σταυρός ανοιχτός.
Αποκαλύπτεται το εσωτερικό μέρος του που κάποτε ενέκλειε
τεμάχιο Τιμίου Ξύλου ή άλλο λείψανο που τώρα λανθάνει.

Το εξωτερικό μέρος του χρυσού βυζαντινού σταυρού.

Σχηματική αναπαράσταση των σμάλτινων μορφών του χρυσού βυζαντινού σταυρού.

Πηγές:

Βρετανικό Μουσείο