79 - Η ομόνοια στο τυπικό βυζαντινό δαχτυλίδι γάμου

Χρυσό ενεπίγραφο βυζαντινό δαχτυλίδι γάμου του 4ου - 5ου αιώνα. Επιγραφή: ΟΜΟΝΟΙΑ.

Ο γάμος, κατά το βυζαντινό δίκαιο, είναι "ανδρός και γυναικός συνάφεια και συγκλήρωσις του βίου παντός, θείου τε και ανθρωπίνου δικαίου κοινωνία". Η βάση του οικογενειακού δικαίου, ο γάμος, σημαίνει:

• ανδρός και γυναικός συνάφεια: καθιερώνεται η μονογαμία
• συγκλήρωσις του βίου παντός: κηρύσσεται το αδιάσπαστο της ένωσης
• θείου δικαίου κοινωνία:  απαιτείται στενότατη ηθική κοινωνία των συζύγων και
• κοινωνία ανθρωπίνου δικαίου: αναγνωρίζεται πλήρη ισότητα δικαιωμάτων μεταξύ ανδρός και γυναικός.

Κατά τη βυζαντινή εποχή επικρατούσε το έθιμο να δίνει ο γαμπρός δώρο στη νύφη το δαχτυλίδι του γάμου. Έδινε και μία ζώνη. Έχουν σωθεί πολλά γαμήλια δαχτυλίδια παρά ζώνες. Μόνο οι πλούσιοι έδιναν και τα δύο δώρα. Τα δαχτυλίδια δεν ήταν μόνο χρυσά αλλά και ασημένια ή ακόμα και χάλκινα. Τα χρυσά δαχτυλίδια ήταν στρογγυλά ή οκταγωνικά. Είχαν διακόσμηση με βιβλικές σκηνές στις επτά πλευρές τους. Η 8η είχε συνήθως ένθετη διακόσμηση με μικρό πλακίδιο από πολύτιμο λίθο με κάποια σκηνή γάμου. 

Σπάνιο οκταγωνικό βυζαντινό δαχτυλίδι γάμου με σκηνές από το βίο του Ιησού Χριστού
και με την Ανάληψη στο κέντρο. Υλικά: χρυσός και νιέλο. 6ος αιώνας.

 

Η επιγραφή περιμετρικά του παραπάνω δαχτυλιδιού.
+ ΑΓΙΟΣ ΑΓΙΟΣ ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΣΑΒΑΩΘ.

Συνήθως, είχε το Χριστό ανάμεσα στους νεόνυμφους να ενώνει τα χέρια τους. 

Χρυσό βυζαντινό δαχτυλίδι γάμου του 6ου - 7ου αιώνα.

Ενεπίγραφο χρυσό βυζαντινό δαχτυλίδι γάμου με νίελο του 7ου αιώνα. Επιγραφή: ΟΜΟΝΟΙΑ.

Άλλη σκηνή είχε έναν Σταύρο ανάμεσα στο ζευγάρι με τα στέφανα του γάμου πάνω στα κεφάλια τους. Ήταν, επίσης, χαραγμένη η λέξη: ΟΜΟΝΟΙΑ στο πάνω μέρος του Σταυρού.

Ενεπίγραφο χρυσό δαχτυλίδι γάμου του Αριστοφάνη και της Vigilantia. Τέλη 4ου - αρχές 5ου αιώνα.

Χρυσό ενεπίγραφο βυζαντινό δαχτυλίδι γάμου του 5ου - 6ου αιώνα από τη Συρία. Επιγραφή: ΟΜΟΝΟΙΑ.

Χρυσό ενεπίγραφο βυζαντινό δαχτυλίδι γάμου του 7ου αιώνα. Επιγραφή: ΘΕΟΥ ΟΜΟΝΟΙΑ.

Λεπτομέρεια του παραπάνω δαχτυλιδιού. Υλικά: Χρυσός και νιέλο.

Οι ζώνες που διασώθηκαν είναι πολύ πιο περίτεχνα έργα μικροτεχνίας από τα δαχτυλίδια και φυσικά πιο δαπανηρά. Οι πιο πολλές ζώνες αποτελούνταν από μία σειρά δίσκων ή νομισμάτων ή χρυσών μενταγιόν, στα άκρα των οποίων υπήρχαν δύο μεγαλύτερα, συνδεδεμένων με αγκράφες. Πρόσθεταν εγχάρακτη επιγραφή: ΕΚ ΘΕΟΥ ΟΜΟΝΟΙΑ ΧΑΡΙΣ ΥΓΕΙΑ.

Κεντρικό μενταγιόν ζώνης γάμου. Περιμετρικά ΕΚ ΘΕΟΥ ΟΜΟΝΥΑ και κάτω ΧΑΡΙΣ ΥΓΙΑ.

Δαχτυλίδια αρραβώνων της υστερορωμαϊκής εποχής:

Χρυσός και σαρδόνυχας, 3ος αι. μ.Χ. (Μουσείο των Καλών Τεχνών της Βοστώνης).

Χρυσός και σαρδόνυχας, 3ος αι. μ.Χ. (Μουσείο των Καλών Τεχνών της Βοστώνης) Πηγή: www.lifo.gr

Χρυσός και σαρδόνυχας, 3ος αι. μ.Χ. (Βρετανικό Μουσείο).

Τοιχογραφία από τον Άγιο Νικόλαο τον Ορφανό της Θεσσαλονίκης που παριστάνει τον ΕΝ ΚΑΝΑ ΓΑΜΟ.
Οι νεόνυμφοι, με τις λαμπρές και ευγενείς φυσιογνωμίες, με τα χρυσά νυφικά στέφανα και τα αρχοντικά φορέματα κοσμημένα με μαργαριτάρια και πολύτιμους λίθους είναι τοποθετημένοι ο ένας δίπλα στον άλλον υποδηλώνοντας έτσι την ισοτιμία των προσώπων. Ο χαμηλός τοίχος πίσω τους αφήνει τα πρόσωπά τους να προβάλλονται αδιατάρακτα στο σκοτεινόχρωμο βάθος, αλλά και τα υπόλοιπα αντικείμενα στο χώρο δίνουν ένα ευχαριστιακό νόημα στη σκηνή. Μέσα στην Εκκλησία ο απλός θεσμός του γάμου μετατρέπεται σε Μυστήριο και επιδαψιλεύει τη Χάρη του Θεού σε όσους το επιθυμούν και σε όσους το διαφυλάττουν.

Χρυσό ενεπίγραφο δαχτυλίδι από τάφο γυναικός στο Δερβένι Θεσσαλονίκης. Τέλη 4ου αιώνα π.Χ.
ΚΛΕΙΤΑΙ ΔΩΡΟΝ (=Δώρο στην Κλείτα).
Θα μπορούσε να είναι αρχαιοελληνικό δαχτυλίδι γάμου;