71 - Η αρχαιότερη γνωστή χριστιανική απεικόνιση της Σταύρωσης

 

Πρόωρες απεικονίσεις των Παθών του Κυρίου έχουν την τάση να παραλείπουν την Σταύρωση και υπάρχουν πολύ λίγες απεικονίσεις της στην πρωτοχριστιανική και πρωτοβυζαντινή τέχνη. Παρά το γεγονός ότι οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν την σταύρωση τακτικά, αυτή πολύ σπάνια απεικονίζεται ακόμα και στην προ-χριστιανική τέχνη. Υπάρχουν πολύ λίγες απεικονίσεις σταύρωσης και από αυτές ελαχιστότατες συνδέονται με την Σταύρωση του Ιησού. Η αρχαιότερη γνωστή χριστιανική απεικόνιση είναι η παρακάτω: 

Η αρχαιότερη χριστιανική απεικόνιση της Σταύρωσης.

  

  

Πλάκα από ελεφαντόδοντο

Υστερορωμαϊκή εποχή, 420-430

Πιθανώς κατασκευάστηκε στη Ρώμη

Ύψος: 7,5 εκατοστά

Πλάτος: 9,8 εκατοστά

Κατοχή: Βρετανικό Μουσείο

  

Η αρχαιότερη χριστιανική απεικόνιση της Σταύρωσης βρίσκεται σε αυτή την πλάκα από ελαφαντόδοντο των αρχών του 5ου αιώνα. Η πλάκα είναι μία από τέσσερεις που αρχικά είχαν κατασκευαστεί για να καλύψουν τις τέσσερεις πλευρές μίας μικρής μαρμάρινης λειψανοθήκης.

Οι τέσσερεις πλάκες από ελεφαντόδοντο που κατασκευάστηκαν
ως πλευρές μικρής λειψανοθήκης των αρχών του 5ου αιώνα στη Ρώμη.

   

Θεωρείται από τους ειδικούς η πρώτη γνωστή χριστιανική απεικόνιση της Σταύρωσης του Χριστού. Αριστερά παρουσιάζει τον Ιούδα κρεμασμένο. Το κλαδί μοιάζει έτοιμο να σπάσει από το βάρος του νεκρού Ιούδα, ενώ στο έδαφος διακρίνεται ένα σακούλι με τα αργύρια της προδοσίας. Σε αντίθεση με τον Ιούδα, τα εκτεθειμένα άκρα του Χριστού φαίνονται υγιή και ρωμαλέα. Ακόμα Εκείνος κοιτάζει θριαμβευτικά τον θεατή, ως ο νικήσας τον θάνατον. Ο Χριστός παρουσιάζεται ούτε νεκρός, ούτε να υποφέρει, και αυτό φαίνεται να είναι ένα σημείο-κλειδί της πρώιμης χριστιανικής εικονογραφίας. Ο Ιούδας είναι νεκρός, ο Χριστός όχι. Μία πινακίδα πάνω από το κεφάλι του Χριστού επιγράφεται REX IUD[AEORUM] ("Ο Βασιλιάς των Ιουδαίων"). Η Θεοτόκος και ο Ιωάννης στέκονται στα αριστερά του Σταυρού, όπως βλέπουμε την εικόνα, ενώ ο εκατόνταρχος Λογγίνος στα δεξιά στέκεται κάτω από τον δεξιό βραχίονα του Σταυρού. Στο κλαδί του δέντρου που λυγίζει προς τον Χριστό, ένα πουλί τρέφει τους νεοσσούς του, σύμβολο της ζωής που παρέχεται από το θάνατο του Χριστού.

Η αρχαιότερη χριστιανική απεικόνιση της Σταύρωσης.
Σπάνια θεματολογία της Σταύρωσης, αφού παρουσιάζεται ο Χριστός
μαζί με τον κρεμασμένο Ιούδα και τον εκαντόνταρχο Λογγίνο.

Το βάθος της μικρογλυπτικής, σχεδόν τρισδιάστατο, και η αίσθηση της κίνησης σε αυτή την πλάκα είναι χαρακτηριστικά της συνέχισης της κλασικής παράδοσης της γλυπτικής του ελεφαντόδοτου στην Ρώμη. Για αυτό και αποδίδεται η κατασκευή της σε εργαστήριο της Ρώμης.

Πηγή:

Βρετανικό Μουσείο

Η Σταύρωση.

Ο άδειος τάφος.

Ελκόμενος επί σταυρού.

Ο άπιστος Θωμάς.