69 - Όπλον γένοιο και φύλαξ ω Σταυρέ μου!

Επιστήθιος σταυρός  
   

13^ος – 14^ος αιώνας

Χρυσός, λάπις λάζουλι, 4 Χ 0,7 εκ

   
Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, αρ. αρχ. 1853

Η μπροστινή πλευρά του επιστήθιου σταυρού
του Γεωργίου Βαραγγοπούλου.

Ο μικρός επιστήθιος σταυρός είναι Πατριαρχικού τύπου, όπως ονομάζεται, – με δύο οριζόντιους βραχίονες, ο δεύτερος μεγαλύτερος – και κρέμεται από ένα διπλό δακτύλιο ανάρτησης. Ένθετος μπροστά, και προεξέχοντας από αυτόν, είναι ένας σταυρός από λάπις λάζουλι που συγκρατείται με μία λεπτή λωρίδα χρυσού. 

  

Ο επιστήθιος σταυρός θυμίζει φορητές σταυροειδείς λειψανοθήκες που περιείχαν τεμάχια του Τιμίου Σταυρού και ήταν διαδεδομένοι κατά τη μέση βυζαντινή ιστορική περίοδο. Ο τρόπος με τον οποίο ο λάπις λάζουλι είναι ένθετος αντιστοιχεί στα ανοίγματα των σταυροειδών λειψανοθηκών, μέσω των οποίων το ιερό λείψανο που περιείχαν θα μπορούσε να ιδωθεί.

Η πίσω πλευρά του επιστήθιου σταυρού
του Γεωργίου Βαραγγοπούλου
με την επιγραφή.

Διαβάστε περισσότερα:



  

Χαραγμένος στην πίσω πλευρά του σταυρού είναι μία επιγραφή που επισημαίνει την προστατευτική δύναμη του σταυρού και αναφέρει τον ιδιοκτήτη του:

  

+ ΟΠΛΟΝ ΓΕΝΟΙΟ ΚΑΙ ΦΥΛΑΞ Ω ΣΤ(ΑΥ)ΡΕ ΜΟΥ / ΒΑΡΑ<ΡΑ>ΓΓΟΠΟΥΛ(Ω) ΣΕΒΑΣΤΩ ΓΕΩΡΓΙΩ 

(=Ω σταυρέ μου, γίνε όπλο και φύλακας για τον Γεώργιο Βαραγγόπουλο τον Σεβαστό)

   

Ο τίτλος του Σεβαστού που είναι η αντίστοιχη ελληνική μετάφραση του Ρωμαϊκού αυτοκρατορικού τίτλου Αύγουστος ξαναεμφανίστηκε στο Βυζάντιο τον 11^ο αιώνα, όταν, στα πλαίσια των προσπαθειών να ενδυναμωθεί η ισχύς της βασιλικής δυναστείας, άρχισε να δίδεται ως τίτλος τιμής στους συγγενείς της οικογένειας των Κομνηνών και σε ξένους πρίγκιπες. Από τα τέλη όμως του 12^ου αιώνα, ο τίτλος υποβιβάστηκε και άρχισε να δίδεται σε χαμηλόβαθμους αξιωματούχους και σε αρχηγούς ξένων εθνών που κατοικούσαν στο βυζαντινό βασίλειο.

Σύγχρονη σχηματική παράσταση του οπλισμού των Βαράγγων.

 

Το όνομα Βαραγγόπουλος κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από τους Βαράγγους, τους Σκανδιναβούς που έπαιζαν ένα σημαντικό ρόλο στην στρατιωτική και πολιτική ιστορία του Βυζαντίου, πρωταρχικά ως μισθοφόροι στην αυτοκρατορική φρουρά. Ένας Αλέξιος Βαραγγόπουλος καταγράφεται ως άρχοντας της νήσου Κω το 1258, και ένας άλλος Βαραγγόπουλος εμφανίζεται σε έγγραφο του 1400 ως ιδιοκτήτης συγκροτήματος λουτρών απέναντι από τη Μονή των Οδηγών στην Κωνσταντινούπολη.

Μία σπάνια θεματολογικά μικρογραφία από το Χρονικό του Σκυλίτζη.
Παριστάνεται μία γυναίκα θύμα βιασμού από Βαράγγο
που όμως βρίσκοντας την ευκαιρία τον σκοτώνει με τα όπλα του (αριστερά).
Η επιγραφή από πάνω με ερυθρογραφία:
Η ΓΥΝΗ Η ΒΙΑΣΘΕΙΣΑ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΒΑΡΒΑΡΟΥ ΚΑΙ ΚΤΕΙΝΑΣΑ ΤΟΥΤΟΝ.
Δεξιά οι σύντροφοι του τής παραδίδουν τα υπάρχοντα του βιαστή ως αποζημίωση.
Η επιγραφή από πάνω με ερυθρογραφία:
ΟΙ ΒΑΡΑΓΓΟΙ ΔΙΔΟΝΤ(ΕΣ) ΤΗ ΒΙΑΣΘΕΙΣΙ ΓΥΝΗ ΠΑΣ(ΑΝ) Τ(ΗΝ) ΥΠΑΡΞΙΝ ΤΟΥ ΒΙΑΣΤΟΥ.

Πηγές:
 
Μουσείο Μπενάκη