56 - Σταυρός και Ημισέληνος. Η σταυροθήκη Τιμίου Σταυρού του San Mauro Castelverde

Η σταυροθήκη με το Τίμιο Ξύλο του San Mauro Castelverde.
Ο Σταυρός πατά την ημισέληνο.

Σε ένα ορεινό μεσαιωνικό χωριό της Σικελίας, το San Mauro Castelverde, που βρίσκεται σε υψόμετρο 1050 μέτρων και φέρει έντονα ίχνη βυζαντινής παρουσίας (ερείπια κάστρου και εκκλησίες) μελετήθηκε λεπτομερώς πολύ πρόσφατα (το 2012) μία λειψανοθήκη που έχει τέσσερα τεμάχια Τιμίου Σταυρού. Η λειψανοθήκη έγινε γνωστή μόλις το 1974 στους ιστορικούς της τέχνης, αλλά μόνο σε τοπικό, σικελικό επίπεδο. Το 2005 θα μελετηθεί επισταμένα και θα προταθούν ενδιαφέροντες υποθέσεις για την προέλευσή της που η πρόσφατη λεπτομερής μελέτη θα επιβεβαιώσει.

Η ονομασία του χωριού προέρχεται από τον Άγιο  Μαύρο (San Mauro) μαθητή του  Βενέδικτου της Νούρσια (ιταλ. Benedetto da Norcia) ή Άγιος Βενέδικτος για τους καθολικούς και τους ορθόδοξους (~480-547) που ήταν ο ιδρυτής του τάγματος των Βενεδικτίνων μοναχών και, γενικότερα, του δυτικού μοναχισμού.  Εορτάζεται στις 11 Ιουλίου από τους Δυτικούς (παλαιότερα 21 Μαρτίου) και στις 14 Μαρτίου από τους Ορθόδοξους. Το 1964, ο Πάπας Παύλος ΣΤ' τον κατέστησε επίσημα προστάτη άγιο της Ευρώπης. 

   

Το San Mauro Castelverde κατέχει λείψανα του Αγίου Μαύρου, τα οποία λιτανεύονται δύο τρεις φορές το χρόνο. Δείτε στο τέλος της ανάρτησης σχετικό βίντεο.

Η σταυροθήκη με το Τίμιο Ξύλο του San Mauro Castelverde
(εμπρόσθια όψη).

Η σταυροθήκη με το Τίμιο Ξύλο του San Mauro Castelverde
(πίσω όψη).

Το San Mauro Castelverde. 

  

Η Σταύρωση (λεπτομέρεια).
Παναγία, Ιωάννης και Μαρία Μαγδαληνή.

Η λειψανοθήκη χρησιμοποιούταν από τον πάπα της Ρώμης Ουρβανό Ζ’ σε λιτανείες τουλάχιστον μέχρι το 1644, οπότε αντικαταστάθηκε με μία καινούργια. Η παλαιά λειψανοθήκη μαζί με τα τεμάχια του Τιμίου Σταυρού δόθηκαν ως δώρο από την αδελφή του πάπα που ήταν μοναχή στο μοναστήρι Santa Marta στον καθολικό ιερέα και πνευματικό της μονής Vincenzo Greco που καταγόταν από το San Mauro Castelverde. Ο Vincenzo Greco αντιδώρησε από τη μεριά του λείψανο του Αγίου Γεωργίου που κατείχε ο ίδιος.

  

Σε μεταγενέστερο χρόνο ο Vincenzo Greco τοποθέτησε τα τεμάχια του Τιμίου Σταυρού μέσα στη λειψανοθήκη με τρόπο ώστε να σχηματίζουν σταυρό. Ο σταυρός «φωτίζεται» με ακτίνες ηλίου που φαίνονται να έρχονται από το κέντρο της πίσω του πλευράς και πατά πάνω σε ημισέληνο.

  

Η λειψανοθήκη είναι κατασκευασμένη τέλη του 15ου αιώνα από επίχρυσο ασήμι και σμάλτο. Με σμάλτο έχουν γίνει και οι παραστάσεις της λειψανοθήκης, η Σταύρωση, η Ανάσταση και σκηνές του Πάθους (ο Μυστικός Δείπνος, η Προσευχή στο Όρος των Ελαιών, η Φραγγέλωση).

   

Τις πληροφορίες και αρκετές από τις φωτογραφίες που αναδημοσιεύονται εδώ εντόπισα στο OADI – Osservatorio per le Arti Decorative in Italia σε άρθρο της Sophie Bonetti (εδώ).

Η πίσω όψη της σταυροθήκης.

Η Σταύρωση.

Η Ανάσταση.
Φαίνεται μονάχα αν αφαιρεθεί ο Τίμιος Σταυρός.

Η Φραγγέλωση του Χριστού.

Ο σύνδεσμος της βάσης.

Λεπτομέρεια της διακόσμησης.

Λεπτομέρεια της διακόσμησης.

Λεπτομέρεια της διακόσμησης.

Λεπτομέρεια της διακόσμησης.

Ο Μυστικός Δείπνος.