544 - Φύλαξ, τα φυλακτά της ύστερης αρχαιότητας

Ίασπις με εγχάρακτη επιγραφή ΦΥΛΑΞ μέσα σε tabula ansata.
Άνν Άρμπορ, Kelsey Museum of Archaeology, αρ. ευρ. Συλλογή Newell 19,
4ος - 5ος αι.

Εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Γράφημα η εξαιρετική και πληρέστατη μελέτη του Δρ. Παναγιώτη Καμπάνη, Αρχαιολόγου - Ιστορικού του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, με τίτλο "ΦΥΛΑΞ, ΤΑ ΦΥΛΑΚΤΑ ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ", για την οποία η λειψανοθήκη προδημοσίευσε κείμενο και φωτογραφίες φυλακτών στην ανάρτησή της 198 - Τα φυλακτά της 'Υστερης Αρχαιότητας.

Το εμπροσθόφυλλο του βιβλίου του Δρ. Παναγιώτη Καμπάνη,
"Φύλαξ, τα φυλακτά της ύστερης αρχαιότητας".

Σύμφωνα με τον συγγραφέα "Εθνικοί και χριστιανοί θεωρούσαν τα φυλακτά ως αντικείμενα προικισμένα με υπερφυσική δύναμη, χάρη στην οποία εξουδετέρωναν όλες τις συμφορές που προκαλούσαν στην ανθρώπινη ζωή οι δαίμονες του κακού. Για να ανακαλύψουμε το βαθύτερο νόημα ενός φυλακτού χρειάζεται να εισχωρήσουμε στα θρησκευτικά αισθήματα που μετέδιδε στον κάτοχό του και να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε ως ασπίδα προστασίας. Στο υπόβαθρο των φυλακτών δε βρίσκεται η λογική, αλλά η πίστη. Κάθε αντικείμενο μπορεί να λειτουργήσει ως φυλακτό, να μας περιφρουρήσει, να μας προστατέψει από αρνητικές δυνάμεις, δίνοντάς μας ένα αίσθημα ασφάλειας, αλλά και να μας φωτίσει σε μια δύσκολη στιγμή, αν του εκχωρήσουμε ένα κομμάτι από την ψυχή μας κι αν το επενδύσουμε με την πίστη μας. Η δική μας ενέργεια, η δική μας ψυχή επηρεάζει την ύλη, δίνοντάς της μια θεϊκή ιδιότητα. Σκοπός του βιβλίου είναι να περιγράψει τα φυλακτά ως αντικείμενα που συνδέονται άμεσα με τα συναισθήματα των ανθρώπων και να προσπαθήσει να ερμηνεύσει το πώς και το γιατί επιβίωσαν και κατά τη χριστιανική εποχή, παρά τη μεγάλη πολεμική που δέχθηκαν.". 

Το οπισθόφυλλο του βιβλίου του Δρ. Παναγιώτη Καμπάνη,
"Φύλαξ, τα φυλακτά της ύστερης αρχαιότητας".

Δείτε παρακάτω και νέες φωτογραφίες φυλακτών της ύστερης αρχαιότητας:

Σάρδιος με παράσταση της μιθραϊκής ταυροκτονίας,
ανάμεσα στις προτομές του Ήλιου και της Σελήνης
και των Καύτη και Καυτοπάτη.
Βαλτιμόρη, The Walters Art Museum,
αρ. ευρ. 42.1342.
4ος αι.

Αιματίτης με παράσταση του Αρποκράτη
και ζώων σε τριάδες.
Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο,
Συλλογή Δημητρίου, αρ. ευρ. 1012.
3ος – 4ος αι.

Αχάτης με παράσταση αστρολογικών
συμβόλων μέσα σε ουροβόρο όφι.
Επιγραφή: ιαώ / αβήλ/ σουριήλ/ καβριήλ /ραφαήλ.
Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο,
Συλλογή Τζιβανόπουλου, αρ. ευρ. 96.
4ος αι.

Φυλακτό με τη μορφή του Φθόνου.
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη, αρ. ευρ. 1756.
3ος αι.

Σαρδόνυχας με παράσταση του Σέραπι–Αγαθοδαίμονα
και επιγραφή: η χάρις των φορούντις.
Παρίσι, Bibliothèque Nationale,
Cabinet des Médailles et Antiques,
αρ. ευρ. Υ 21587.
3ος – 4ος αι.

Ίασπις με παράσταση ακέφαλου δαίμονα
και επιγραφή: βαχυχ/ αζαζ/ αραθ.
Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο,
Συλλογή Καραπάνου, αρ. ευρ. 800.
3ος – 4ος

Αμέθυστος με παράσταση του
Αετού-Δία και του Γανυμήδη.
Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο,
Συλλογή Καραπάνου, αρ. ευρ. 445.
3ος – 4ος αι.

Αιματώδης ίασπις με παράσταση σχηματοποιημένης μήτρας
και επιγραφή: ορωριούθ.
Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο,
Συλλογή Καραπάνου, αρ. ευρ. 807.
3ος – 4ος αι.

Αιματίτης με παράσταση
του θαύματος της αιμορροούσας.
Νέα Υόρκη, Metropolitan Museum of Art.
αρ.ευρ. 17.190.491.
6ος – 7ος αι.

Χάλκινο ανθρωπόμορφο φυλακτό
για το μεταθανάτιο ταξίδι της ψυχής.
Θεσσαλονίκη, Συλλογή Γ. Τσολοζίδη,
αρ. ευρ. ΣΤ 190.
4ος αι.

Ορεία κρύσταλλος με παράσταση της Θυσίας του Αβραάμ.
Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο,
Συλλογή Καραπάνου,
αρ. ευρ. 587.
5ος – 6ος αι.

Αιματίτης με παράσταση ανθρώπινου σκελετού
που οδηγεί άρμα με δύο λέοντες.
Βερολίνο, Ägyptisches Museum der Staatlichen Museen,
αρ. ευρ. 9885.
3ος αι.