267 - Ο Τίμιος Χαλινός του Μεγάλου Κωνσταντίνου

Άγαλμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου στο Γιορκ της Αγγλίας.

Ο Ιησούς Χριστός καθηλώθηκε σε σταυρό πάνω στον λόφο του Γολγοθά στην Ιερουσαλήμ με καρφιά. Η εύρεση των καρφιών (= ήλοι) της Σταύρωσης αποδίδεται στην Αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Τα βρήκε μαζί με το Τίμιο Σταυρό. Τι απέγιναν όμως αυτά από τότε; Θα μπορούσε ένα από αυτά να έχει γίνει χαλινάρι αλόγου και να έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα;

Σόλιδος του Μεγάλου Κωνσταντίνου.
Στον οπισθότυπο ο ίδιος έφιππος κρατώντας ακόντιο
και σηκώνοντας το δεξί χέρι σε χαιρετισμό ειρήνης.

Διαβάστε περισσότερα παρακάτω:

Ας δούμε μερικές πηγές (από Patrologia Graeca και Latina του Jacques-Paul Migne):

Άγιος Αμβρόσιος Μεδιολάνων ( 339 ή 340 – 4 Απριλίου 397), Oratio de Obitu Theodosii

"Αναζήτησε (: η Αγία Ελένη) τα καρφιά με τα οποία ο Κύριος σταυρώθηκε και τα βρήκε.
Από το ένα καρφί διέταξε να γίνει ένα χαλινάρι και από το άλλο έφτιαξε ένα διάδημα."

Θεοδώρητος ο Κύρου (περ. 393 – περ. 457), Εκκλησιαστική Ιστορία

τὰ δὲ τῷ τοῦ ἵππου ἀνέμιξε χαλινῷ

Σωζομενός ή Σωζόμενος (περ. 400 - περ. 450), Εκκλησιαστική Ιστορία 

κατασκευάσαι καὶ χαλινὸν ἵππου

Από τα καρφιά λοιπόν της Σταύρωσης, ένα τουλάχιστον καρφί έγινε χαλινάρι ίππου για τον Μ. Κωνσταντίνο, μάλλον στομίδα (τὰ δὲ τῷ τοῦ ἵππου ἀνέμιξε χαλινῷ, κατασκευάσαι καὶ χαλινὸν ἵππου). Πιθανότατα έλιωσαν το καρφί μαζί με άλλο υλικό (ἀνέμιξε) για να κάνουν τα χαλινάρια του ίππου του Μ. Κωνσταντίνου. Έτσι μάλιστα τελέστηκε, σύμφωνα με τους εκκλησιαστικούς ιστορικούς, και η προφητεία του προφήτου της Παλαιάς Διαθήκης Ζαχαρία (Ζαχ. 14, 20). Το χαλινάρι αυτό ήταν δώρο της Αγίας Ελένης στο παιδί της, τον Μ. Κωνσταντίνο.

 

Ο χαλινός αυτός του ίππου του Μεγάλου Κωνσταντίνου βρισκόταν το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα στο Παλάτι του Βουκολέοντος στην Κωνσταντινούπολη, όπου, ως λέγεται, θεράπευσε το 575 τον Ιουστίνο Β΄ από τους δαίμονές του    <1 στον χάρτη>.

Στα τέλη του 12ου αιώνα, ο χαλινός ίππου του Μ. Κωνσταντίνου βρισκόταν ακόμα στο Παλάτι του Βουκολέοντος στην Κωνσταντινούπολη, σύμφωνα με το ανώνυμο σκανδιναβικό χρονικό Skålholtsbók <2 στον χάρτη>.

Μετά όμως την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Λατίνους σταυροφόρους της Δ' Σταυροφορίας ο χαλινός ίππου του Μ. Κωνσταντίνου εξαφανίζεται. Μερικά χρόνια αργότερα θα εμφανιστεί στη Δύση. Τρεις μάλιστα εκκλησίες υποστηρίζουν μέχρι σήμερα ότι κατέχουν τον χαλινό του Μ. Κωνσταντίνου, στον οποίον χρησιμοποιήθηκε τίμιος ήλος της Σταύρωσης για την κατασκευή του. Ο Καθεδρικός Ναός του Μιλάνου στην Ιταλία <3 στον χάρτη>, ο Καθεδρικός Ναός του Carpentras, στην Προβηγκία της Γαλλίας <4 στον χάρτη>, και ο Καθεδρικός Ναός της πόλης Le Puy-en-Velay, επίσης στη Γαλλία <5 στον χάρτη>.

Ας ονομάσουμε αυτόν τον χαλινό Τίμιο Χαλινό κατά το Τίμιος Ήλος.

1. Ο Τίμιος Χαλινός του Μιλάνου (Il Santo Chiodo)

Ο Τίμιος Χαλινός του Μιλάνου.

Σαράντα δύο μέτρα πάνω από το αλτάριο του τεράστιου Καθεδρικού Ναού του Μιλάνου, ένα κόκκινο φως σηματοδοτεί το μέρος όπου αποθησαυρίζεται ο Τίμιος Χαλινός. Βρίσκεται εκεί από το 1461 για περισσότερη προστασία και ασφάλεια. Μία φορά τον χρόνο, την Κυριακή που βρίσκεται κοντινότερα χρονικά στις 14 Σεπτεμβρίου, ένας αυτοσχέδιος ανελκυστήρας του 17ου αιώνα ανέρχεται μέχρι εκείνο το σημείο και ο Τίμιος Χαλινός κατεβαίνει κάτω. Εκείνη την ημέρα μία τελετή λαμβάνει χώρα στον ναό (il rito della Nivola) και δίδεται η δυνατότητα στους πιστούς να προσέλθουν στην εκκλησία και να τιμήσουν το ιερό αντικείμενο. Παλαιότερα γινόταν και λιτάνευση του Τιμίου Χαλινού στους δρόμους του Μιλάνου, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει σταματήσει. Η λιτάνευση γινόταν κάθε χρόνο συνεχώς από το 1576, όταν ξέσπασε πανούκλα στην πόλη, μέχρι πρόσφατα.

Ο Τίμιος Χαλινός του Μιλάνου.

Ζωγραφική σε μετάξι.
Δώρο του Επισκόπου του Μιλάνου Carlo Borromeo (1538 - 1584)
στον βασιλιά Φίλιππο Β΄ της Ισπανίας ((1543-1598).

Ο Επίσκοπος του Μιλάνου Carlo Borromeo σε λιτανεία του Τιμίου Χαλινού του Μιλάνου (πίνακας).

Λατινικό χειρόγραφο της Biblioteca Estense Universitaria Ms. lat. 842,
fol. 234 r (Modena). Το χειρόγραφο είναι του 1387 - 1390 και δείχνει
ένα χρυσό βυζαντινό σταυρό με πολύτιμες πέτρες, από όπου κρέμεται
ο Τίμιος Χαλινός του Μιλάνου.

 il rito della Nivola

Ο ανελκυστήρας του 17ου αιώνα ανέρχεται μέχρι του σημείου που βρίσκεται ο Τίμιος Χαλινός.

Το σημείο, όπου φυλάσσεται ο Τίμιος Χαλινός του Μιλάνου.

2. Ο Τίμιος Χαλινός του Carpentras (Le Saint Mors ή Saint Clou)

Ο Τίμιος Χαλινός του Carpentras σε λειψανοθήκη του 1872
από τον διάσημο κοσμηματοποιό M. Armand-Calliat.

Ο Τίμιος Χαλινός του Carpentras ήρθε στην κατοχή του Επισκόπου της πόλης από το 1226, αφού εμφανίζεται στη σφραγίδα του, και έγινε το επίσημο έμβλημα της πόλης το 1260 (και παραμένει ως σήμερα). Σύμφωνα με τοπική παράδοση φυλασσόταν στην Αγία Σοφία. Το ιερό αντικείμενο φυλάσσεται σήμερα στο Παρεκκλήσι του Τιμίου Ήλου (chapelle du Saint Clou) του καθεδρικού Ναού της πόλης Carpentras (Kathédrale St. Siffrein), ενώ έχει μερικά μέρη χρυσεπάργυρα.

Το έμβλημα της πόλης Carpentras.

Ο Τίμιος Χαλινός του Carpentras στο αλτάριο
του παρεκκλησίου Τίμιος Ήλος του Καθεδρικού Ναού της πόλης Carpentras.

Ο Τίμιος Χαλινός του Carpentras
με τα χρυσεπάργυρα μέρη.

Ο Τίμιος Χαλινός του Carpentras
(λεπτομέρεια).

Ο Τίμιος Χαλινός του Carpentras
(λεπτομέρεια).

Ο Τίμιος Χαλινός του Carpentras.

3. Ο Τίμιος Χαλινός του Le Puy-en-Velay (Mors de Constantin ή Saint Clou)

 

Ο Τίμιος Χαλινός του Le Puy-en-Velay.
Σήμερα στον Θησαυρό του Καθεδρικού της πόλης Le Puy-en-Velay στη Γαλλία.

Ο Τίμιος Χαλινός του Le Puy-en-Velay βρισκόταν αρχικά στη μονή του Αγίου Αιγιδίου (Le Prieure St. Gilles) στο Chamalières-sur-Loire, κάπου τριάντα χιλιόμετρα μακριά από το  Le Puy-en-Velay. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, το ιερό αντικείμενο ήταν δώρο του Καρλομάγνου στη μονή του Αγίου Αιγιδίου στην Αρλ της νότιας Γαλλίας, αλλά κλάπηκε από κάποιον Dalmace de Beaumont, ο οποίος το χάρισε στη μονή του Αγίου Αιγιδίου στο Chamalières-sur-Loire. Η μονή του Αγίου Αιγιδίου στο Chamalières-sur-Loire κατέληξε, την περίοδο του Μεσαίωνα, και εξαιτίας αυτού του αντικειμένου, μεγάλο προσκυνηματικό θρησκευτικό κέντρο. Ο Τίμιος Χαλινός του Le Puy-en-Velay αν και είναι ένα πραγματικό χαλινάρι αλόγου, το σχήμα του είναι σχετικά ασυνήθιστο.

Ο Τίμιος Χαλινός του Le Puy-en-Velay.

Πρόσφατη μελέτη (2010), η οποία εξέτασε και τα τρία κειμήλια παράλληλα συγκρίνοντάς τα με α) βυζαντινά χαλινάρια που έχουν βρεθεί στη Βουλγαρία, β) χαλινάρια των Ούννων από την Ουγγαρία και γ) δυτικοευρωπαϊκά χαλινάρια αλόγων, έφθασε στα ακόλουθα συμπεράσματα:

Ο Τίμιος Χαλινός του Μιλάνου: Είναι μέρος πραγματικού χαλινού ίππου που χρησιμοποιούνταν μόνο από ανώτερες τάξεις. Τον χρησιμοποιούσαν και οι Βυζαντινοί. Πιθανότατα είναι του 10ου - 13ου αιώνα.  Προέρχεται μάλλον από τα λάφυρα της Κωνσταντινούπολης του 1204.

Ο Τίμιος Χαλινός του Carpentras: Είναι μέρος πραγματικού χαλινού ίππου που χρησιμοποιούνταν μόνο από τις πολύ ανώτερες τάξεις, πρίγκηπες κτλ. Τον χρησιμοποιούσαν και οι Βυζαντινοί. Όταν έφτασε στη Δυτική Ευρώπη, το είδος του ήταν άγνωστο ή ξεχασμένο, αφού εικονιζόταν σε σφραγίδες, εμβλήματα κτλ σε λάθος θέση. Πιθανότατα είναι του 5ου - 6ου αιώνα. Προέρχεται σίγουρα από τα λάφυρα της Κωνσταντινούπολης του 1204 και δεν αποκλείεται να ήταν το κειμήλιο που φυλασσόταν στο παλατινό παρεκκλήσι Θεοτόκος του Φάρου στην Κωνσταντινούπολη, αυτό που θεράπευσε τον Ιουστίνο Β΄.

Ο Τίμιος Χαλινός του Le Puy-en-Velay: Είναι μέρος πραγματικού χαλινού ίππου ασυνήθιστου τύπου, αλλά όχι της εποχής του Καρλομάγνου. Πιθανότατα είναι του 10ου - 11ου αιώνα. Η καταγωγή του είναι άγνωστη, αλλά μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μονάχα σε μία χριστιανική χώρα.

Αρχαιοελληνικοί χαλινοί ίππων από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας.